De week van de hoogbegaafdheid is van 9 tot en met 17 maart 2024. Ik wil jullie in deze week graag wat meer vertellen over de opvoeding van een hoogbegaafd kind. Is dat zo speciaal dan? Nou dat hoeft niet, maar dat kan zeker wel! Zelf heb ik hier ervaring mee, maar ook vanuit mijn werk kom ik regelmatig in contact met ouders van hoogbegaafde kinderen. Natuurlijk zijn niet alle kinderen over 1 kam te scheren, maar graag laat ik jullie in deze blog en een aantal vervolgblogs zien hoe het kán zijn. Ik zal ook proberen wat tips te geven, mocht je zelf vermoeden dat jouw kind hoogbegaafd is of misschien is dat al wel vastgesteld. Ervaar jij ook met een hoogbegaafd kind problemen thuis?
Is de opvoeding van een hoogbegaafd kind anders?
Lianne heeft eerder al eens een blog geschreven over wat hoogbegaafdheid precies is. Dus wil je daar meer over weten, lees dan eerst haar blog. Ik zal meer ingaan op de opvoeding van hoogbegaafde kinderen. Zelf heb ik ervaren dat deze opvoeding best wat vraagt van ouders. Een hoogbegaafd kind geeft soms problemen thuis. Thuis noemen wij vaak het woord ‘intens’. We zien dat onze kinderen intens blij, intens boos, intens geïnteresseerd, intens bang, etc. kunnen zijn. Dit vraagt om afstemming van jou als ouder en om begrip voor je kind. Toch zijn mijn man en ik ervan overtuigd dat je niet alles aan kan passen om je kind(eren), dus daar maken wij ook keuzes in.
Vanzelfsprekend is niet elk hoogbegaafd kind gelijk. Daarnaast zijn er ook andere kinderen die intens blij en boos kunnen zijn. Dus kijk mild naar de adviezen en pik eruit wat voor jou en jouw kind van toepassing is.
Zijnskenmerken hoogbegaafdheid
Zelf heb ik veel gehad aan het boek Hoogbegaafd* en het boek Meer dan intelligent* van Tessa Kieboom. Zij beschrijft in haar boeken uitgebreid de zijnskenmerken van hoogbegaafdheid. Hoogbegaafd zijn is meer dan alleen een IQ boven de 130. Er horen juist ook veel persoonlijkheidskenmerken bij. Deze kenmerken passen ook goed bij een sensitief kind, waar we eerder ook over schreven.
De zijnskenmerken hoogbegaafdheid zijn de zaken waar je in de opvoeding van een hoogbegaafd kind mee te maken krijgt. Het gaat hierbij om perfectionisme, rechtvaardigheidsgevoel, hoogsensiviteit en kritische ingesteldheid. De combinatie van deze factoren maakt het soms erg ingewikkeld. Zo zijn mijn kinderen gevoeliger, sneller angstig en hebben ze vooral een heel sterk rechtvaardigheidsgevoel.
Omdat ik het zeg….
Hier kom ik dus echt niet mee weg. “Omdat ik het zeg…”. Regelmatig krijg ik tips van anderen als ik bespreek waar wij tegenaan lopen in de opvoeding. Vaak wordt er dan gezegd: “kinderen moeten gewoon luisteren, je moet niet altijd met ze in gesprek gaan”. Het ‘daarom’ als reden hebben voor een verzoek is bij ons als een rode lap op een stier. Dan gaan mijn kinderen volledig in de weerstand en is het drama compleet. Maar ja, soms word ik er zo moe van om overal een goede reden op te hebben. En soms is die reden er gewoonweg niet. Ervaar jij ook deze uitdaging bij hoogbegaafd kind en problemen thuis?
Ik heb geleerd om in de opvoeding van een hoogbegaafd kind te kijken naar mijn eigen ‘waarom’. Want waarom moeten bepaalde dingen? Is dit wel echt zo belangrijk? Pick your battles noemen ze dat. Bedenk vooraf wat jij heel belangrijk vind en wees daar heel consequent in. Bij mij is dat bijvoorbeeld dat we samen aan tafel blijven zitten tot iedereen klaar is (dat vond ik overigens niet in de dreumes en peutertijd, maar nu de jongste 5 jaar is wel). Dit betekent dat ik dit consequent volhoud. Geen uitzonderingen, geen uitgebreide gesprekken over deze regel.
Wat ik minder belangrijk vind is kleding. Mijn dochter heeft een gruwelijke hekel aan alles wat straks zit of knelt. Herken je al ‘hoogsensitief’ hierin? Ik vond joggingbroeken altijd vreselijk. Dit was mijns inziens echt iets voor het weekend. Toch blijkt mijn dochter beter te functioneren in een joggingbroek, omdat ze dan minder afgeleid wordt. Hiervan hebben mijn man en ik dus besloten dat we het laten gaan. Soms jammer, want ik vind rokjes en spijkerbroeken echt leuker staan, maar zij is hier heel blij mee.
hoogbegaafd kind problemen thuis – perfectionisme loslaten
Mijn eigen perfectionisme in de opvoeding van onze hoogbegaafde kinderen heb ik al lang losgelaten. Dat was stap 1 om te zetten bij de kleine problemen thuis met een hoogbegaafd kind. Ook ben ik heel snel gaan besluiten dat onze kinderen allemaal iets anders nodig hebben. Dus consequent zijn daarin bleek ook niet altijd haalbaar. Maar in het zijnsluik gaat het natuurlijk om het perfectionisme van het kind.
Onze oudste dochter is ten tijde dat ik dit artikel schreef, niet gediagnosticeerd hoogbegaafd, maar laten we het in ieder geval meerbegaafd noemen. Zij heeft heel veel last van haar perfectionisme. Zoveel, dat we nu hebben besloten om haar naar een kindercoach te laten gaan. We hopen van harte dat zij haar verder kan helpen. Waar heeft ze last van? Met name op het creatieve vlak. Ze is heel creatief, tekent en schildert graag, maar ze blokkeert volledig als ze een potloodstreep verkeerd heeft gezet. Niet een beetje, maar echt volledig. Haar papier moet weg, want ook gummen is geen optie. “Dat blijf je altijd zien mama”.
Onder perfectionisme valt de lat voor jezelf heel hoog leggen, faalangst en fouten maken. Dit laatste klinkt gek he? Toch merk ik bij mijn beide dochters dat ze fouten maken door hun perfectionisme. De angst verlamd hen, waardoor ze fouten maken. Maar ook het expres fouten maken of onbewust aanpassen aan het niveau van andere kinderen is aanwezig.
Wil je tips op het gebied van perfectionisme in de opvoeding van je (hoogbegaafde) kind? Lees dan verder in deze blog.
Rechtvaardigheidsgevoel
Dit vind ik een van de lastigste onderdelen in de opvoeding van een hoogbegaafd kind en problemen thuis. Het extreem aanwezige rechtvaardigheidsgevoel. Dit leidt bij ons thuis tot eindeloze discussies en confrontaties. Het hebben van regels en je daaraan houden is ontzettend belangrijk in elke opvoeding, maar bij deze kinderen des te meer. Soms neigt het zelfs naar gedrag dat past bij autisme, hierdoor worden regelmatig misdiagnoses gegeven aan hoogbegaafde kinderen.
Bij ons thuis uit het rechtvaardigheidsgevoel met name in beloftes doen en die niet kunnen nakomen. Een ‘dat doen we nog wel een keer’ is niet genoeg, ze willen heel graag weten wanneer precies. Het komt in elk gezin wel eens voor dat je dit niet kunt nakomen, maar in de opvoeding van een hoogbegaafd kind leidt dit dan tot extreem veel gedoe. Dit maakt dat ik erg oppas dat ik geen beloftes doe waar ik niet zeker van weet of ik ze na kan komen. Ingewikkeld is dit wel, want een belofte is heel snel uitgesproken. Het ‘probleem’ is dat mijn kinderen niets vergeten, dus ik kom er niet zomaar onderuit.
Natuurlijk wil ik ook graag dat mijn kinderen leren omgaan met teleurstelling en dat de wereld nou eenmaal niet altijd rechtvaardig is. Dit is voor ons zoeken naar een balans. Wanneer wil je dit wel laten gebeuren en wanneer ga je mee met de behoefte van onze kinderen in rechtvaardig handelen en eerlijkheid?
Wereldproblemen
Een ander onderdeel van rechtvaardigheidsgevoel wat je in de opvoeding van een hoogbegaafd kind kan tegenkomen is de wereldproblematiek. Onze meiden, maar ook inmiddels onze jongste, houden zich erg bezig met wat er in de wereld speelt. Dit pikken ze op uit het jeugdjournaal, maar ze hebben ook grote oren die alle gesprekken tussen ons als ouders horen. Daarnaast ligt de krant vaak op tafel en daar lezen ze ook af en toe in. De oorlog in Oekraïne, armoede, vluchtelingen, de stifstofcrisis, corona, onze kinderen liggen daar echt wakker van.
Wil je meer lezen over rechtvaardigheidsgevoel en de rol hiervan in de opvoeding van een hoogbegaafd kind? Lees dan mijn blog hierover. Staat er nog geen bloklink? Dan komt het heel binnenkort online!
hoogbegaafd kind problemen thuis – Hoogsensitiveit
Hoogsensitiviteit en hoogbegaafdheid is onlosmakelijk met elkaar verbonden. Hierbij is het belangrijk om te bedenken dat niet elk hoogsensitief kind ook hoogbegaafd is, maar andersom wel. De sensitiviteit kan zich wel op heel verschillende manieren uiten. Niet alle hoogbegaafde kinderen hebben last van kriebelende etiketjes in hun kleding, dus in je opvoeding van een hoogbegaafd kind hoef je ook absoluut niet alle tips die hierbij horen toe te passen. Wel is het goed om wat te weten over hoogsensitiviteit, omdat het heel veel verschillende vormen kent en vaak een kenmerk is van de hoogbegaafd kind problemen thuis.
De emotionele intensiteit die ik al beschreef is een belangrijk onderdeel van hoogsensitiviteit. In de opvoeding van een hoogbegaafd kind is het belangrijk om hier rekening mee te houden. Kinderen ervaren prikkels intenser, waardoor ze ook heftiger kunnen reageren. Zo wordt er bij ons thuis heel wat afgehuild, soms om ogenschijnlijk ‘kleine dingen’. Ik vind dit als ouder best wel ingewikkeld, want het voelt al gauw als kleinzerig. Ik heb wel ontdekt dat als ik in mijn reactie zowel erkenning geef als vertrouwen, dat het dan beter gaat en ook sneller over is. Dit geldt ook voor angst. Veel hoogbegaafde kinderen zijn angstig aangelegd. Wil je meer over angst weten in de opvoeding van je hoogbegaafde kind? Lees dan deze blog hierover. Staat er nog geen bloklink? Dan komt deze binnenkort online.
We hebben op MamaScrapelle al een aantal blogs geschreven over hooggevoeligheid en hoogsensitiviteit. Wil je hier dus meer over lezen? Kijk dan eens hier:
- Opvoedtips hooggevoelig kind
- Kenmerken van een hooggevoelig kind
- Verzwaringsproducten voor kinderen – een hulpstuk bij ontspannen
- Drie redenen waarom kinderen baat kunnen hebben bij een bijtketting
Kritische ingesteldheid
Of mijn kinderen kritisch zijn? Eh.. ja… soms pijnlijk kritisch. Overal vinden zij wat van! Strong-willed kinderen noem je ze ook wel. Dit uit zich op verschillende manieren bij onze hoogbegaafd kind(eren) en kan soms kleine problemen thuis geven. Zo richt de kritische noot zich in eerste instantie op zichzelf. Ze zijn zeer reflectief, soms al op volwassen niveau. Dit maakt dat wij ook op deze manier met onze kinderen in gesprek kunnen. Toen we dat eenmaal doorhadden gaf dat ook wel wat rust. Naast op zichzelf zijn onze kinderen ook enorm kritisch op anderen. Als iemand een fout maakt vinden zij daar wat van en zullen ze dat laten weten ook. Ook wel eens op een onhandige manier of op een niet zo sociaal wenselijk moment.
De kritische ingesteldheid zorgt er bij onze kinderen voor dat ze een fixed mindset ontwikkelen over mensen. Een voorbeeld: Als een juf aan het begin van het schooljaar iets zegt waar ze van zijn geschrokken, is de juf voor de rest van het jaar ‘stom’. Ze hebben hun beeld van die leerkracht al helemaal bepaald op basis van 1 moment. Ingewikkeld voor de leerkracht, voor ons als ouders maar ook voor het kind zelf. Hierbij vinden we dat er een rol voor ons is weggelegd als ouders. We gaan dan, in dit voorbeeld, met het kind in gesprek over wat de juf allemaal wel goed heeft gedaan. Is hun mening wel zo eerlijk? Als wij hier niets in zouden doen zal het kind alleen maar op zoek gaan naar bewijzen van ‘stom’ zijn en zullen er steeds vaker kleine problemen optreden in de klas.
Fixed mindset – hoogbegaafd kind problemen thuis
Deze fixed mindset heeft mijn dochter ook over zichzelf. “Ik ben creatief” bijvoorbeeld. Ze vindt dit van zichzelf en hier moet ze ook altijd aan voldoen. Maar ook “ik ben bang voor poezen”. Dit is nou eenmaal zo, niets aan te doen, aldus haarzelf.
Wil je meer weten over de opvoeding van een hoogbegaafd kind op dit vlak? Meer weten over fixed mindset en growth mindset in die opvoeding?
Lees dan deze blogs
- kenmerken hoogbegaafd kind
- Mindset van een hoogbegaafd kind
- Angst bij een hoogbegaafd kind
- Rechtvaardig en hoogbegaafd
- Hoogbegaafde kinderen en perfectionisme
- faalangst bij kinderen
- autismeweek
- het dappere durf en doe boek
- Ninja-powerkaarten
- Belang van complimenten geven en krijgen
- Superkrachten voor je hoofd
- wat als je veel stress hebt
- dyslexie
- sensomotorische speelrijst
- bijtketting voor kinderen
- bijtketting in de klas
- onrustige kinderen in de klas
- Sensopathisch speelgoed in de klas
- verzwaringsknuffel
- verzwaringsdeken
- concentratie in de klas
- opvoedtips voor kinderen van hooggevoelig kind
- kenmerken van een hooggevoelig kind
- wat kun je doen tegen faalangst
- EasyAuti
Week van hoogbegaafdheid – echt nodig?
Ik ben blij dat de week van hoogbegaafdheid er is. Het is goed dat er extra aandacht in o.a. de media voor dit onderwerp komt. Zoals ik al vertelde zijn er vaak misdiagnoses bij hoogbegaafde kinderen. Ten onrechte wordt dan bijvoorbeeld aan autisme, ADHD of angststoornis gedacht. Dit betekent overigens niet dat hoogbegaafde kinderen niet ook deze diagnoses kunnen krijgen. Daarnaast denken anderen heel vaak dat het leuk is om hoogbegaafd te zijn of een hoogbegaafd kind op te voeden. Want een slim, creatief kind hebben is toch heerlijk? Absoluut! Maar het brengt ook echt wel uitdagingen met zich mee.
Ben je benieuwd naar tips in de opvoeding van een hoogbegaafd kind? Klik dan door op de verschillende blogs die zijn genoemd. Gedurende de week van de hoogbegaafdheid zullen deze blogs online komen.
Vier dagen per week werk ik als directeur en orthopedagoog in het basisonderwijs. In mijn vrije tijd yoga en dans ik graag en lees ik veel.
- Stadsnatuur op de stoep – een boek en spellenmap - 23/02/2024
- Wild refill deodorant – een natuurlijk duurzaam huidproduct - 20/02/2024
- Beestenboel – een beestachtig avontuurlijke film - 06/02/2024