Fixed mindset hoogbegaafd kind – een blog vol tips

Ik kan het niet! De Fixed mindset van een hoogbegaafd kind kan nogal stellig zijn over zichzelf. We noemen dit dan ook een fixed mindset. Wat dit precies is en waarom veel hoogbegaafde kinderen hier last van hebben vertel ik je graag in deze blog. Gelukkig kun je er als ouder, samen met je kind, iets aan doen om een groeimindset te ontwikkelen. Want dat gunt elke ouder zijn kind. Een blog vol tips waar je direct mee aan de slag kunt!

Een hoogbegaafd kind heeft regelmatig last van een fixed mindset. In deze blog tips om deze mindset om te buigen naar een groeimindset.
Afbeelding van Aurelie Luylier via Pixabay

Hoogbegaafd kind en een fixed mindset – kritische instelling

Voor de week van de hoogbegaafdheid (9 tot en met 17 maart 2024) heb ik meerdere blogs geschreven over hoogbegaafde kinderen. In de eerste blog leg ik meer uit over de zijnskenmerken en staat ook al een korte introductie over ‘kritisch zijn en fixed mindset’ bij een hoogbegaafd kind. Het is handig om deze blog eerst te lezen, voordat je verdergaat. Wil je meer weten over hoogbegaafdheid in het algemeen? Lees dan eerst deze blog van Lianne!

In het zijnsluik van Tessa Kieboom staat ‘kritische instelling’ benoemd. Ik herken dit enorm bij mijn hoogbegaafde kind. Het lijkt soms op betweterig gedrag, maar als ik verder door haar gedrag heen kijk zie ik dat dit niet het geval is. Ze neemt gewoon heel graag initiatief en associeert snel, waardoor ze gauw een antwoord heeft op een vraag. Daarnaast neemt ze informatie niet zomaar aan, ze wil graag weten waarom iets zo is en kan je kritisch bevragen. Niet iedereen vindt dit prettig, dat leert een hoogbegaafd kind op een gegeven moment door schade en schande. Wil je je kind hierbij helpen? Gebruik dan deze tips:

Tip 1: Leg de omgeving uit wat een kritische instelling is. Bijvoorbeeld de leerkracht van je kind, opa en oma en eventueel de sportleraar. Vertel dat dit niet eigenwijs of betweterig bedoeld is van je kind, maar dat het vaak oprechte vragen zijn naar het ‘waarom’. Dit kan conflicten voorkomen.

Tip 2: Vertel je kind dat niet in alle situaties een kritische houding gewenst is en wordt begrepen. Bedenk samen situaties waarin je wel kritische vragen kunt/mag stellen en wanneer dit niet handig is. Je hoogbegaafde kind heeft waarschijnlijk een goed reflectievermogen. Je kunt dus ook prima na afloop van een onhandige situatie uitleggen waarom dit niet gepast was.

Een fixed mindset, wat is het?

Groeimindset
Afbeelding van www.platformmindset.nl

Bij een kritische instelling hoort helaas vaak een snel oordeel. Dit herken ik erg bij mijn dochter. Ze heeft snel een oordeel klaar over zichzelf en de ander. Het is daarna ook moeilijk om haar van dat oordeel af te brengen. Dit noemen we een fixed mindset. De mindset van een hoogbegaafd kind, zoals mijn dochter, is heel vaak fixed. Ze is namelijk een kei in het zoeken van ‘bewijzen’ voor dit oordeel. Dit vaste idee over zichzelf of de ander wordt dan alleen maar steviger. Een fictief voorbeeld:

Mila, een hoogbegaafd kind, vindt de juf stom. Dit is een fixed mindset, want ze vindt dit al een hele tijd en dit verandert niet. De juf heeft in de eerste week gezegd tegen haar dat ze zo ‘eigenwijs’ is, omdat ze overal een vraag over stel. “Soms moet je gewoon even je mond dicht houden” zei ze. Op dat moment heeft Mila besloten dat de juf haar niet begrijpt en dus stom is. Elke keer als er iets vervelends gebeurd in de klas bewijst dit voor Mila dat de juf echt heel stom is.

In dit voorbeeld is het duidelijk dat Mila bewijzen zoekt voor haar overtuiging, ‘juf is stom’. Dit is heel herkenbaar bij een mindset van een hoogbegaafd kind. Dat juf ook leuke dingen doet en haar goed kan helpen, lijkt Mila niet mee te nemen in haar oordeel. Dit is voor de juf, de ouders en voor Mila zelf heel lastig. Ze krijgt steeds vaker buikpijn als ze naar ‘die stomme juf’ moet en er ontstaan conflicten tussen Mila en de juf. Hier kun je als ouder echt iets in betekenen.

Tip 3: Ga met je kind op zoek naar bewijs voor het tegendeel. Benoem juist alles wat GEEN bewijs is voor het oordeel over zichzelf of de ander. Zo nuanceer je het oordeel samen met je kind.

Mindset van een hoogbegaafd kind ombuigen naar een groeimindset

Een hoogbegaafd kind heeft regelmatig last van een fixed mindset. In deze blog tips om deze mindset om te buigen naar een groeimindset.
Afbeelding van cetinkgan via Pixabay

Gelukkig zijn er echt mogelijkheden om de mindset van een hoogbegaafd kind om te buigen naar een groeimindset. Bij een groeimindset weet het kind dat het nu iets nog niet zo goed kan, maar dat hij daar nog in kan groeien. Dit kan ten opzichte van zichzelf zijn, maar ook wat betreft het oordeel over een ander. Een belangrijk woord daarbij is NOG.

  • Ik kan het NOG niet
  • Ik vind het nu NOG spannend
  • Juf kent mij NOG niet zo goed

Dit kleine woordje nuanceert de hele zin en impliceert dat het oordeel kan veranderen. Hoe kun je de mindset van een hoogbegaafd kind veranderen? Hierbij wat tips:

Tip 4: Let op je eigen taalgebruik. Hoe vaak praat jij stellig over jezelf, je partner, je kind of iemand anders? Jouw kind is je spiegel en neemt dit van je over. Ga oefenen met het gebruiken van het woordje NOG bij een oordeel.

Tip 5: Spreek positief over de situatie waar je kind een negatief oordeel over heeft. Is de juf stom volgens je kind? Benoem dan juist alle positieve kanten. Niet 1x, maar blijf dit benadrukken. Wees eens eerlijk? Heb jij zelf misschien ook een oordeel over de juf? Het is goed om je daar bewust van te zijn en ook jezelf een groeimindset te gunnen in het oordeel.

Waarom?????

Een hoogbegaafd kind heeft regelmatig last van een fixed mindset. In deze blog tips om deze mindset om te buigen naar een groeimindset.
Afbeelding van Gerd Altmann via Pixabay

Ken je de waarom-fase bij peuters? Bij een hoogbegaafd kind lijkt dit een continue mindset te zijn. Altijd en overal wordt een stelling weerlegd of in ieder geval kritisch bevraagd door het woord ‘waarom?’. Ik heb de gekste vragen thuis gekregen. Ik kan er een boek over schrijven, maar zal mij beperken tot een paar voorbeelden van mijn kinderen van 9, 8 en 5 jaar:

  • Waarom is Poetin Oekraïne binnengevallen? Had hij niet genoeg aan zijn eigen grote land? Wat hoopt hij te bereiken?
  • In hoeverre is de stikstofcrisis in de hele wereld gelijk? Hoe kan het dat we dan nog niet allemaal verplicht worden er iets aan te doen? Wie heeft er belang bij dat deze situatie zo blijft?
  • Waarom moet ik goed leren spellen? Je kunt toch lezen wat ik schrijf? Voor wie doe ik dat?
  • Hoe kan het dat Playmobil Wildtopia duurzaam wordt genoemd en andere Playmobil * niet? Je kunt dit ontzettend lang gebruiken, dat is in de basis toch al duurzaam?

Je zal denken, leuk toch… deze gesprekken. Meestal is dit ook het geval. Maar midden in de nacht vind ik het minder geslaagd, of ’s avonds als ik graag naar bed wil. Ook ben ik soms geneigd te zeggen “omdat dit zo is”, maar dat bevredigd de kritische instelling van mijn dochter helaas niet. Zo heeft een hoogbegaafd kind binnen de kortste keren een fixed mindset te pakken. Over zichzelf (ik ben een betweter), over de ander (die luistert nooit naar mij), maar ook over de situatie (spelling is onzin). Het is dus wel degelijk zinvol om, binnen kaders en op handige tijden, met je kind in gesprek te gaan over deze vragen.

Tip 6: Neem de waarom-vragen van je kind serieus. Als je hier nooit op in gaat zal het kind een fixed mindset over jou, zichzelf en de situatie creëren.

Een zeer positieve mindset van een hoogbegaafd kind

Oke, dan zal ik ook nog even aandacht besteden aan de andere kant van het mindset spectrum: kinderen die zeer overtuigd zijn van zichzelf, hun kennis en kunde. Soms kan een hoogbegaafd kind een zeer positieve, niet realistische, fixed mindset over zichzelf hebben. Dit zorgt ook voor irritatie bij anderen en een ‘uit de hoogte’ gevoel. Anderen kunnen zich minder prettig voelen hierbij.

Zeker als een hoogbegaafd kind net onderzocht is en het label ‘hoogbegaafd’ heeft gekregen kan het zijn dat hij hier conclusies aan verbindt die niet per se kloppen. Het is heel belangrijk dat een kind psycho-educatie krijgt, of in ieder geval een duidelijke uitleg, over hoogbegaafdheid. Ik hoor wel eens een hoogbegaafd kind over zichzelf zeggen:

  • Ik ben hoogbegaafd, dus ik ben veel slimmer dan jij
  • De slimste van de klas, dat ben ik natuurlijk.
  • Ik weet alles al, ik hoef dit niet te maken
  • Die boekbespreking is echt slecht, ik kan dat veel beter

Tip 7: Zorg altijd dat er een goede uitleg wordt gegeven aan je kind over wat ‘hoogbegaafd’ zijn wel en niet inhoudt. Zorg ook dat je zelf oppast wat je hierover zegt tegen anderen waar je kind bij is.

Tip 8: Vergelijk je kind niet met anderen. Niet met broertjes en zusjes, maar ook niet met klasgenoten. Zorg dat je het hoogbegaafde kind altijd vergelijkt met zichzelf, hierdoor ontstaat een realistische mindset.

Het spel Superkrachten voor je hoofd is een goede manier om hieraan te werken met je kind.
Ook heeft het platform mindset erg leuke artikelen.

Een hoogbegaafd kind heeft regelmatig last van een fixed mindset. In deze blog tips om deze mindset om te buigen naar een groeimindset.

Meer lezen over mindset

Wil je meer lezen over mindset? Er zijn geweldige boeken over geschreven:

Lees ook deze blogs

Footer1
Linda
Delen is enorm lief

Linda

Ik ben Linda. Samen met mijn man, twee dochters (2013 en 2015) en onze zoon (2017) woon ik in Meppel. Vier dagen per week werk ik als directeur en orthopedagoog in het basisonderwijs. In mijn vrije tijd yoga en dans ik graag en lees ik veel.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Bericht reactie

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.