Dyslexie - een handboek voor ouders en professionals -

Dyslexie is een complexe neurologische aandoening die de verwerking van geschreven taal beïnvloedt. Sommige mensen denken dat dyslexie iets te maken heeft met intelligentie; maar dat is zeker niet zo. Mensen met dyslexie hebben vaak normale of zelfs bovengemiddelde intelligentie. Deze aandoening kan mensen van alle leeftijden treffen en heeft betrekking op problemen bij het herkennen van letters, het begrijpen van klanken en het lezen van woorden. Het kan ook invloed hebben op de schrijf- en spelnauwkeurigheid.

Inhoudsopgave

Symptomen van dyslexie

Mensen met dyslexie vertonen verschillende symptomen die variëren in ernst. Ze kunnen moeite hebben met het herkennen van letters en klanken, wat leidt tot trage en moeizame leesvaardigheden. Het lezen kan minder vloeiend zijn, en soms kunnen woorden worden omgedraaid of verward. Daarnaast is spellen vaak een uitdaging, en de aandoening kan het begrijpen van geschreven tekst bemoeilijken. Dyslexie kan frustratie veroorzaken bij degenen die ermee omgaan, vooral in een onderwijscontext.

Bij kinderen wordt het vaak al op de basisschool ontdekt wanneer zij in groep 3 en 4 moeilijk meekomen met hun klasgenoten. Signalen kunnen zijn de b en d niet uit elkaar kunnen halen, niet zien hoe woorden in stukjes moeten worden, en woorden fonetisch opschrijven bij teksten en dictee’s.

Oorzaken van dyslexie

Hoewel de exacte oorzaak van dyslexie nog niet volledig begrepen is, zijn er aanwijzingen dat genetische factoren een rol spelen. Mensen met een familiegeschiedenis van dyslexie hebben een verhoogd risico. Daarnaast zijn er aanwijzingen dat de problemen met dyslexie verband houden met specifieke hersenfuncties die betrokken zijn bij taalverwerking. Het onderzoek naar de neurologische basis van dyslexie is nog steeds aan de gang.

Diagnose van dyslexie

Het onderzoek naar dyslexie wordt uitgevoerd door een gekwalificeerde psycholoog of orthopedagoog die de juiste diagnostische bevoegdheid heeft, aangeduid met een diagnostiekaantekening. De eindverantwoordelijke voor het onderzoek is altijd een GZ-psycholoog of orthopedagoog-generalist. Wanneer een leerling wordt aangemeld voor een dyslexieonderzoek, begint het proces met een initiële screening.

Deze screening omvat een grondige beoordeling van de verstrekte informatie van zowel de school als de ouders, waaronder een beschrijving van de lees- en/of spellingproblemen die op school zijn opgemerkt. Het dossier bevat ook gegevens over eerdere toetsresultaten en de specifieke extra ondersteuning die op school is geboden. Deze informatie is van cruciaal belang om de ernst van de leerachterstand en de persistentie van de problemen vast te stellen.

Het doel is om te bepalen of, ondanks de geboden schoolhulp, de leerling geen merkbare vooruitgang heeft geboekt en nog steeds aanzienlijk lage scores behaalt op toetsen voor lees- en/of spellingvaardigheid. Wanneer er sprake is van didactische resistentie, wat betekent dat de leerling ondanks adequate ondersteuning moeite blijft ondervinden met specifiek lezen en/of spellen, kan dit een indicatie zijn voor dyslexie. Het verzamelde bewijs is van groot belang om een weloverwogen beslissing te nemen over de aanwezigheid van dyslexie bij de leerling.

Behandeling en ondersteuning

Hoewel dyslexie niet kan worden genezen, kunnen mensen met dyslexie baat hebben bij gespecialiseerde lees- en schrijfprogramma’s. Deze programma’s richten zich op het aanleren van specifieke strategieën om met de uitdagingen om te gaan. Vroege interventie is essentieel om de leesvaardigheid te verbeteren en het zelfvertrouwen van individuen met dyslexie te vergroten. Het is belangrijk om te benadrukken dat met de juiste ondersteuning mensen met dyslexie succesvol kunnen zijn in school en werk.

Levenslange uitdaging

Dyslexie is een levenslange aandoening, maar het betekent niet dat het een belemmering vormt voor succes. Met de juiste strategieën, ondersteuning en accommodaties kunnen mensen met dyslexie uitblinken in verschillende aspecten van het leven, waaronder academische prestaties, carrière en creatieve expressie.

Bewustwording van dyslexie

Er is in de samenleving een groeiende bewustwording en begrip van dyslexie, wat heeft geleid tot meer toegang tot hulp en accommodaties voor mensen met deze aandoening. Scholen, werkplekken en gemeenschappen werken aan het creëren van een inclusievere omgeving voor mensen met dyslexie, waarin hun talenten en potentieel kunnen worden benut.

Mijn kind heeft dyslexie en nu?

Het ontdekken dat je kind dyslexie heeft, kan zowel voor jou als ouder als voor je kind uitdagend zijn, maar er zijn stappen die je kunt ondernemen om de situatie te begrijpen en ondersteuning te bieden. Hier zijn enkele belangrijke stappen:

Zoek professionele hulp: Laat je kind evalueren door een gekwalificeerde professional, zoals een psycholoog, orthopedagoog of gespecialiseerde leerkracht. Een formele diagnose is belangrijk om te begrijpen welke specifieke uitdagingen je kind heeft.
Ontdekken en begrijpen: Leer zoveel mogelijk over dyslexie. Dit zal je helpen om de aandoening beter te begrijpen en te weten wat je kunt verwachten. Goede informatiebronnen zijn boeken, websites en ondersteuningsgroepen voor ouders van kinderen met dyslexie.
Samenwerking met de school: Werk nauw samen met de school van je kind. Informeer de school over de diagnose en vraag naar ondersteuningsmogelijkheden, zoals speciale lesprogramma’s of accommodaties tijdens toetsen en examens. Blijf betrokken bij het onderwijsproces van je kind.

Tips voor ouders

Vroege interventie: Hoe eerder je kind begeleiding en ondersteuning krijgt, hoe beter. Overweeg het inschakelen van een gespecialiseerde tutor of het deelnemen aan een dyslexieprogramma dat gericht is op lees- en schrijfvaardigheden.
Zelfvertrouwen opbouwen: Help je kind zijn of haar zelfvertrouwen op te bouwen. Dyslexie kan frustrerend zijn, maar het is belangrijk dat je kind begrijpt dat het niet betekent dat hij of zij minder intelligent is. Benadruk de sterke punten en talenten van je kind. Moedig doorzettingsvermogen aan en laat je kind weten dat je er altijd bent om te ondersteunen.
Leesplezier aanmoedigen: Blijf lezen aanmoedigen als een positieve en plezierige activiteit. Kies boeken die aansluiten bij de interesses van je kind en lees samen. Dit kan helpen om de leesvaardigheid te verbeteren en een liefde voor lezen te ontwikkelen.
Blijf positief: Onthoud dat kinderen met dyslexie vaak buitengewoon getalenteerd en creatief zijn. Blijf positief en help je kind te ontdekken waar hij of zij goed in is.

Het is belangrijk om te weten dat met de juiste ondersteuning en begeleiding kinderen met dyslexie succesvol kunnen zijn in hun onderwijs en hun toekomst.

Dyslexie en toetsen maken hoe gaat dat?

Het maken van toetsen kan voor kinderen met dyslexie een uitdaging zijn, maar met de juiste voorbereiding en accommodaties kan dat geen probleem zijn. Hier zijn enkele strategieën en accommodaties die kunnen helpen:

Extra tijd: Een van de meest voorkomende accommodaties voor kinderen met dyslexie is extra tijd voor toetsen. Dit geeft hen de kans om op een rustiger tempo te werken en helpt bij het verminderen van stress.
Leesondersteuning: Sommige kinderen met dyslexie hebben baat bij leesondersteuning, zoals een voorleesprogramma of een leerkracht die vragen of instructies voorleest.
Gebruik van hulpmiddelen: Overweeg het gebruik van hulpmiddelen zoals tekst-naar-spraaksoftware of spraakherkenningssoftware, afhankelijk van de individuele behoeften van het kind.
Spellingtolerantie: Als de toets hoofdzakelijk gericht is op het evalueren van begrip en niet op spelling, kan spelling minder zwaar worden beoordeeld.
Aangepaste toetsformaten: Soms kan het helpen om toetsen in aangepaste formaten aan te bieden, zoals grotere lettertypen of afdrukken in kleur om de leesbaarheid te verbeteren.
Voorbereiding en oefening: Moedig je kind aan om ruim van tevoren te studeren en te oefenen. Het begrijpen van de inhoud van de toets kan helpen om de druk van het lezen te verminderen.
Ontspanningstechnieken: Leer je kind ontspanningstechnieken, zoals ademhalingsoefeningen, om stress en angst voor toetsen te verminderen.
Speciale leeslinialen* in verschillende kleuren kunnen helpen om de belangrijkste zaken van de tekst te volgen en de tekst beter te begrijpen. Zo zul je actiever nadenken tijdens het lezen; ideaal voor leerlingen.

Elk kind is uniek, dus het is belangrijk om samen met de school en eventuele specialisten te werken om de beste aanpak te bepalen. Met de juiste ondersteuning en accommodaties kunnen kinderen met dyslexie goed presteren bij toetsen en in hun academische reis.

Dyslexie – een handboek voor ouders en professionals