Rechtvaardigheidsgevoel hoogbegaafd – een intens kind

Geweldig vind ik ze, hoogbegaafde kinderen. Met name hun rechtvaardigheidsgevoel bij hoogbegaafdheid typeert hen. Dit zorgt voor prachtige gesprekken, maar ook voor een intense opvoedvraag. Want niet alles in je gezin en in de wereld is rechtvaardig. Heel veel niet zelfs. Soms mag iets wel, soms mag iets niet. De een wint wel een prijs bij de bingo, de ander niet. Dit kan extreem onrechtvaardig voelen, voor alle kinderen. Maar bij hoogbegaafde kinderen triggert dit soms net iets meer, waar een intense reactie op volgt. In ons gezin speelt dit enorm. Ik geef je graag de tips die bij ons werken!

Rechtvaardigheidsgevoel hoogbegaafd – heel logisch

Ben je bij deze blog terecht gekomen zonder eerst de hoofdblog over het zijnsluik te lezen? Dan is het handig om dat eerst te doen. Daar leg ik namelijk uit waar je in de opvoeding van een hoogbegaafde kinderen tegenaan kan lopen. Ook staat daar meer uitleg over het zijnsluik, het is namelijk heel logisch dat jouw hoogbegaafde kind een enorm rechtvaardigheidsgevoel heeft. Daarnaast kan het natuurlijk heel goed zijn dat jou kind helemaal niet hoogbegaafd is, maar wel veel last heeft van onrechtvaardigheid. Lees dan gerust verder, want de gegeven tips zijn vast ook handig voor jou!

Met rechtvaardigheidsgevoel bedoel ik in deze blog dat je hoogbegaafde kind wil dat het gaat zoals afgesproken en dat het ‘eerlijk’ is. Waar kun je in je opvoeding tegenaan lopen?

• Beloofd is beloofd
  Je kind houdt zich aan de afspraken en houdt jou vooral ook aan de afspraken. De kleinste details worden onthouden.
• Geraakt door onrecht op persoonlijk vlak
  Als je kind voelt dat hem onrecht wordt aangedaan kan hij hier erg door geraakt worden.
• Geraakt door onrecht in zijn omgeving
  Als je (hoogbegaafde) kind voelt dat een ander onrecht wordt aangedaan, bijvoorbeeld een broertje/zusje, klasgenoot of vriend, dan kan hij hier erg van onder de indruk zijn
• Geraakt door onrecht in de wereld
  De wereldproblematiek rust soms op de schouders bij een hoogbegaafd kind. Rechtvaardigheidsgevoel komt daarbij kijken.

Beloofd is beloofd

“Maar je had het beloofd!” dit hoor ik echt heel vaak bij ons thuis. Hoogbegaafd en rechtvaardigheidsgevoel hebben betekent vaak ook (let op, lang niet altijd) dat een kind een goed geheugen heeft. Als ik een keer terloops zeg “oh dat doen we heus nog wel deze vakantie” dan houdt mijn kind mij daaraan. Dit betekent dat ik heel vaak op de laatste zaterdag van de vakantie nog allerlei beloftes moet nakomen.

Tip 1: Beloof alleen dat wat je echt kunt (en wilt!) nakomen.

Zelf heb ik soms niet door dat ik een belofte doe. Ik zeg het terloops of denk dat ik het niet heb afgesproken. Hiervan heb ik geleerd dat ik bewust afspraken maak met mijn kind. Ik benoem er dan bij dat ik iets beloof. Voor mijzelf werkt het niet om er direct een vast moment aan te koppelen, maar dit zal voor veel ouders wel gelden.

Tip 2: Benoem expliciet dat je iets beloofd. “Ik beloof je dat we deze vakantie stuiterballen gaan maken”

Als ik iets niet kan beloven, dan benoem ik dat ook. Ik schrijf het dan vaak samen met mijn kind op, omdat we het wel willen onthouden.

Tip 3: Wil je iets niet beloven, omdat je niet zeker weet of je het kan nakomen? Wees daar dan eerlijk in. Schrijf de wens van je kind op. “Jij wilt heel graag stuiterballen maken deze vakantie. Ik weet niet of we daaraan toekomen, want we hebben al best veel plannen. Laten we het opschrijven, dan vergeten we het niet. Het kan best zo zijn dat het nog niet gelukt is aan het eind van de vakantie, maar dan doen we het wel op een ander moment”

Rechtvaardigheidsgevoel hoogbegaafd – onrecht

Als mijn kinderen het gevoel hebben dat hen onrecht is aangedaan, zijn ze daar flink van van slag. De reactie kan erg variëren, maar heeft meestal niet veel te maken met de situatie. Hoogbegaafd zijn houdt in dat je ook snel overprikkeld of vermoeid kan zijn. Iets rechtvaardig vinden of niet kan afhankelijk zijn van de gemoedstoestand van je kind. Twee voorbeelden:

Mijn dochter heeft er een lange dag school en BSO op zitten. Ik weet dat ze daarna vaak trek heeft en moe is. Op de heenweg ’s morgens mocht mijn zoontje voorin zitten in de auto. Mijn dochter heeft bedacht dat zij nu voorin mag, op de terugweg. Helaas staat het autostoeltje van mijn zoon daar nog en heb ik weinig trek om die er helemaal uit te halen voor 5 minuten. Ik zeg tegen mijn dochter dat ze achterin moet zitten. Ze ontploft. Het is niet eerlijk!

Mijn dochter kan op zulke momenten reageren alsof ik haar heb gezegd dat ze die nacht in de schuur moet slapen ofzo. In mijn ogen reageert ze totaal overtrokken. Toch begrijp ik haar steeds beter en kan ik de situatie in zijn totaliteit zien. Ze is al overprikkeld en vermoeid, dit kan ze er niet bij hebben. Haar rechtvaardigheidsgevoel in combinatie met hoogbegaafd is extra getriggerd.

Tip 4: Zie een ontploffing niet als een op zichzelf staande situatie. Meestal gaat er iets aan vooraf. Probeer in te schatten wat er echt aan de hand is. Gaat het om onrechtvaardigheid? Of is je kind om een andere reden getriggerd? Benoem dit dan. Bijvoorbeeld: “Volgens mij vind je het heel oneerlijk wat er nu gebeurt, klopt dat? Ik denk dat dit ook komt omdat je veel trek hebt, waardoor je nu minder makkelijk kan nadenken. Klopt het dat jij trek hebt?”

Tip 5: Probeer niet altijd rechtvaardig te zijn. Hoogbegaafd of niet, kinderen vragen hier niet om. Je gaat dan namelijk conflictvermijdend gedrag vertonen. Ga dus niet mee met wat je kind wil (in dat moment), maar benoem het gevoel “Je vindt het heel oneerlijk he, dat je nu weer niet voorin mag zitten”. Verwacht niet dat het daarna meteen over is, maar verduur ook de reactie van je kind. Begrens daarin ook. Schelden of fysiek reageren is nooit oke, ook niet bij een fors rechtvaardigheidsgevoel.

Tip 6: Ga niet in het moment in gesprek met je kind over of iets wel/niet rechtvaardig is, als er een heftige reactie plaatsvindt. Dit ga je namelijk niet ‘winnen’. Dus in dat moment niet zeggen “het leven is nou eenmaal niet eerlijk” of “jawel, want gisteren mocht jij ook 2x voorin”. Dat heeft geen zin en zorgt er alleen maar voor dat jouw kind zich niet gehoord en begrepen voelt.

Onrecht in de omgeving

Rechtvaardigheid vindt het hoogbegaafde kind niet alleen belangrijk als het zichzelf aangaat, maar juist ook belangrijke personen in de omgeving. Zo vinden mijn dochters het heel lastig om te zien als kinderen in hun klas gepest worden. Ze kunnen hier echt van wakker liggen. Graag zouden ze het oplossen, maar ze weten vaak niet hoe. Ze begrijpen echt niet waarom andere kinderen dit gedrag vertonen. Mijn oudste dochter cijfert zichzelf vaak weg in deze situaties. Door bijvoorbeeld naast het kind te gaan zitten wat geplaagd wordt, terwijl ze dit zelf liever niet doet om een heel andere reden.

Tip 7: Cijfert het kind zichzelf weg uit rechtvaardigheidsgevoel? Meestal doet je kind dit dan om het nare gevoel wat hij overhoudt aan de situatie te compenseren. Dit kun je heel goed bespreken met je kind. Natuurlijk hoef je dit gedrag niet gelijk te ontmoedigen, want een keer iets voor een ander doen is heel goed. Wel kun je uitleggen dat het niet nodig is om dat altijd te doen. Dat het soms je eigen rotgevoel wegneemt, maar niet altijd helpend is voor je kind zelf en de ander.

Ook hebben mijn kinderen last van onrechtvaardigheid tegen dieren. Een hoogbegaafd kind houdt heus niet altijd van dieren, maar rechtvaardig moeten ze wel behandeld worden! Maar wat is dan rechtvaardig? En wat is goed verzorgen? Daar hebben mijn kinderen een sterke mening over. Zo is het al heel erg verschrikkelijk als een huis geen kattenluikje heeft en de poes een keer staat te mauwen voor de deur. Dierenmishandeling vinden ze het!

Tip 8: Maakt je kind een situatie heel groot en daarmee het rechtvaardigheidsgevoel ook? Probeer het kleiner te maken. Bijvoorbeeld “Zijn er nog andere manieren waarop de poes binnen kan komen? Ziet hij er ook slecht uit?”

Rechtvaardigheidsgevoel hoogbegaafd – veel discussies en ruzie

Een sterk rechtvaardigheidsgevoel bij je hoogbegaafd kind kan leiden tot veel discussies in je gezin en ruzie. Soms ben ik daar als ouder echt zo ontzettend klaar mee. Wat zou het heerlijk zijn als je gewoon ‘daarom’ kan antwoorden op de eeuwige ‘waarom’. Ook kan het voorkomen dat de leerkracht van je kind of de sportleraar in conflict komt met je kind.

Tip 9: Leg je kind uit, op een rustig moment, dat niet alle mensen uitgebreid in gesprek gaan bij een onrechtvaardig gevoel. Soms moet hij/zij dus ook commentaar inslikken en niet altijd het laatste woord willen hebben. Dit kun je thuis oefenen, door een situatie na te spelen die zich heeft voorgedaan in de klas. Ook is het belangrijk om het perspectief van de leerkracht uit te leggen aan je kind.

Lees ook met je kind een boek over ‘nee zeggen’, bijvoorbeeld:

• Recensie deze ridder zegt nee op StoerLeesVoer
• Recensie dierenbundel Nee op StoerLeesVoer

Wereldproblematiek

Mijn kinderen hebben alle drie regelmatig last van de grote problemen in de wereld. We proberen ze hiertegen te beschermen, maar dat is natuurlijk steeds minder realistisch naarmate ze ouder worden. Wees je er dan wel van bewust dat hoogbegaafd zijn en een groot rechtvaardigheidsgevoel hebben ervoor zorgt dat de informatie van bijvoorbeeld het journaal veel harder binnenkomt.

Tip 10: Laat het nieuws op een handig tijdstip en via een duidelijk medium binnenkomen. Kies er bijvoorbeeld voor om niet het jeugdjournaal te kijken voor het slapengaan, maar direct uit school de herhaling te kijken. Gebruik filmpjes van Klokhuis om zaken toe te lichten.

Het is altijd zoeken naar een balans tussen informeren en beschermen. Wij hebben ons er bij neergelegd dat ze de informatie toch wel tot zich krijgen. Meestal kiezen wij dus voor informeren en erover in gesprek gaan. Wel kiezen we heel bewust voor de wijze waarop we informeren en met name ook het tijdstip. Onze kinderen dromen snel over spannende dingen en gaan er ’s avonds in bed uitgebreid over piekeren.

Verschillende onderwerpen

Rechtvaardigheidsgevoel hoogbegaafd, welk onderwerpen spreken dan zo aan over wereldproblematiek? Onze kinderen van 5, 8 en 9 jaar houden zich met regelmaat bezig over de stikstofcrisis (dit begon n.a.v. de vlaggen van de boerenprotesten), Poetin (bij elke knal is onze jongste een tijdje bang geweest dat Poetin bommen liet vallen op Nederland), vluchtelingen (er ligt een vluchtelingenboot bij ons in de stad) en corona. Vanzelfsprekend vragen veel kinderen hiernaar, het verschil is dat hoogbegaafde kinderen dit in hun hele systeem hebben zitten. Zo ging onze middelste ’s nachts nadenken over coronavaccins, wilde ze Hugo de Jonge opbellen met tips en vond ze het heel oneerlijk dat vaccins niet goed verdeeld waren.

Armoede is ook zo’n onderwerp waar een sterk rechtvaardigheidsgevoel bij hoogbegaafd over heerst. Onze kinderen kunnen heel moeilijk begrijpen dat er in Nederland ook armoede heerst en dat daar niets aan gedaan wordt (in hun ogen). Ze willen dan het liefst hun eigen spaarpot * omkeren, acties bedenken of dubbel eten koken en uitdelen. Ook stellen ze veel vragen over het beleid in Nederland, waarom Rutte hier niet direct wat aan doet, en waarom de rijke mensen niet verplicht worden om geld te delen.

Tip 11: Neem de zorgen van je kind serieus. Reageren met ‘daarom’ doet geen recht aan de diepte waarop je kind nadenkt over zaken. Je kunt wel kaderen hoe lang je ergens over in gesprek gaat, op welk tijdstip en wat je wel/niet verteld. Benoem dit vooraf. “Ik wil best met je praten over de oorlog in Oekraïne. Ik snap dat je daar vragen over hebt. Tot het eten koken wil ik met je daarover praten, maar dan stoppen we er ook weer over.”

Tip 12: Als je kind in actie wil komen, maak dit dan kleiner voor je kind. Voor je het weet heeft hij een hele onderneming opgestart waarbij 500 taarten gebakken en verkocht moeten worden. Maak het behapbaar.

Lezen over dit onderwerp

Wil je met je kind meer lezen over dingen die in de wereld spelen? Lees dan bijvoorbeeld:

Recensies op StoerLeesVoer:

• Schoen van tien miljoen
• handboek voor de jonge rebel
• De laatste beer
• Ik hoor er niet meer bij
• Yeva’s dagboek

Lees ook deze blogs

• opvoeding hoogbegaafd kind
• kenmerken hoogbegaafd kind
• Mindset van een hoogbegaafd kind
• Angst bij een hoogbegaafd kind
• Hoogbegaafde kinderen en perfectionisme
• Kinderen die piekeren

• autismeweek
• het dappere durf en doe boek
• Ninja-powerkaarten
• Belang van complimenten geven en krijgen
• Superkrachten voor je hoofd

• wat als je veel stress hebt
• dyslexie
• sensomotorische speelrijst
• bijtketting voor kinderen
• bijtketting in de klas
• onrustige kinderen in de klas
• Sensopathisch speelgoed in de klas
• verzwaringsknuffel
• verzwaringsdeken
• concentratie in de klas
• opvoedtips voor kinderen van hooggevoelig kind
• kenmerken van een hooggevoelig kind
• wat kun je doen tegen faalangst
• EasyAuti

• Over
• Laatste berichten

Linda

Ik ben Linda. Samen met mijn man, twee dochters (2013 en 2015) en onze zoon (2017) woon ik in Meppel.

Vier dagen per week werk ik als directeur en orthopedagoog in het basisonderwijs. In mijn vrije tijd yoga en dans ik graag en lees ik veel.

Laatste berichten van Linda (alles zien)

• Stadsnatuur op de stoep – een boek en spellenmap - 23/02/2024
• Wild refill deodorant – een natuurlijk duurzaam huidproduct - 20/02/2024
• Beestenboel – een beestachtig avontuurlijke film - 06/02/2024