We zijn een nieuwe lockdown ingegaan. Dat is nodig vanwege een virus dat maar niet te stoppen is. Wat dichtbij komt voor zoveel mensen. Ook kinderen worden erdoor beïnvloed. Door een nieuwe schoolsluiting, door piekerende ouders of door het nieuws wat sinds maart wordt overschaduwd door het coronavirus. Hoe is het voor kinderen en jongeren om op te groeien in deze onzekere coronatijd? En wat kun je als ouder doen om hen te helpen, maar ook om zelf staande te blijven? Opvoeden en opgroeien in coronatijd is in ieder geval een behoorlijke uitdaging!
Opgroeien in coronatijd; invloed op de ontwikkeling van kinderen
Vanuit verschillende hoeken komen alarmsignalen over de gevolgen van de pandemie op de ontwikkeling van kinderen. Er is een zorgelijke toename van somberheid en eenzaamheid onder jongeren. De gevolgen zijn nog groter voor kinderen in kwetsbare gezinnen. Daar heeft recent ook de Kinderombudsvrouw de aandacht op gevestigd.
De kindertelefoon
Uit informatie van het Nederlands Jeugdinstituut blijkt dat het aantal gesprekken van kinderen met De Kindertelefoon is toegenomen in het voorjaar ten opzichte van 2019. Eenzaamheid bleek een belangrijk thema. Van de kinderen die gesprekken voerden over eenzaamheid gaf 26 procent aan dat zij zich specifiek door corona eenzaam voelen. 23 procent gaf aan dat zij zich daarvoor al eenzaam voelden, maar dat corona de eenzaamheid heeft verergerd. Ook had De Kindertelefoon dit voorjaar te maken met een piek in het aantal contacten over kindermishandeling. Daarbij blijkt dat een derde van de kinderen zich door mensen in hun eigen omgeving niet serieus genomen voelt (De Kindertelefoon, 2020). Zeer zorgelijke ontwikkelingen als gevolg van de coronatijd, en de daarmee gepaard gaande spanningen.
Met de kinderen alles goed in coronatijd
Zoals beschreven in het boek ‘Met de kinderen alles goed‘, hebben ook grote gebeurtenissen op wereldniveau invloed op de ontwikkeling van kinderen. Dus dat geldt zeker ook voor het coronavirus. Opgroeien in coronatijd is een ongekend onzekere tijd. Zeker ook voor kinderen en jongeren is het moeilijk te overzien. Wanneer is het weer normaal? Wordt het wel weer normaal? Allerlei familiebijeenkomsten en feestelijkheden kunnen niet doorgaan. We moeten voorzichtiger zijn met fysiek contact met bijvoorbeeld grootouders. Dit heeft allemaal grote gevolgen voor de ontwikkeling van kinderen.
Een steunende omgeving in coronatijd
Voor kinderen en jongeren is een steunende omgeving juist zo belangrijk in deze tijd. Dat ze bij iemand terecht kunnen, die even met ze kletst en even een knuffel geeft. Zeker voor jongeren vanaf 13 jaar is het een enorme beperking dat zij zich ook aan de 1,5 meter afstand moeten houden. Het is een uitdaging om in deze coronatijd te zoeken naar andere manieren van contact. Er worden gelukkig veel digitale initiatieven opgestart om eenzame jongeren te ondersteunen. Maar direct contact blijft het meest steunend. Wellicht zijn er belangrijke volwassenen in het leven van een jongere die wat extra aandacht kunnen geven. Een oom of tante, sportcoach of mentor die 1-op-1 iets kunnen betekenen. Ook al doe je als ouder al ontzettend veel, vaak is het voor jongeren fijn om even te spuien bij iemand buiten het gezin.
Maar zeker ook als ouder is het fijn om een steunende omgeving te hebben. Waar je je verhaal af en toe bij kwijt kunt. Om bespreekbaar te maken wat je moeilijk vindt. En misschien ook om fijne tips te krijgen van anderen die tegen dezelfde moeilijkheden aanlopen.
Bewust stilstaan bij je rol als ouder en je eigen gevoelens
Er wordt nogal wat verwacht van ouders. Naast je eventuele eigen werk ook je huishouden draaiende houden en fulltime voor je kinderen zorgen. Waaronder dus het schoolwerk organiseren. Het hangt natuurlijk af van de leeftijd van je kinderen hoeveel voeten dat in de aarde heeft. Een puber kan het (hopelijk?) zelfstandig redelijk organiseren en aan een kleuter worden nog niet al te veel eisen gesteld. Maar alles daar tussenin heeft redelijk wat begeleiding en aansturing nodig. En dat bleek voor veel ouders een enorme belasting tijdens de eerste lockdown. Wat een geduld vraagt het om kinderen aan het werk te houden.
Dus voor veel ouders zal de gedachte aan de kinderen gedurende vijf weken thuis gepaard gaan met enig angst en beven. Flashbacks naar het voorjaar, naar vrijdagavonden uitgeblust op de bank. Met een rommelig huis, volle wasmanden, onafgemaakte werktaken en een vol hoofd met piekergedachten. Gevoed door een constante stroom aan updates en informatie via allerlei kanalen. Het kon veel mensen overweldigen. En leiden tot stress en piekeren. Wanneer dit bij ouders speelt, heeft dit ook effect op kinderen. Zij kunnen bijvoorbeeld meer onrustig en druk gedrag laten zien doordat zij de emoties van ouders aanvoelen. Dit kan dus een gevolg zijn van het opgroeien in deze coronatijd.
Bewust ouderschap
Eerder schreven we al over het thema bewust ouderschap. Over hoe je eigen emoties en gevoelens invloed hebben op de manier waarop je je kinderen benadert. Over het belang om je daarvan bewust te zijn. Hoe zit je in je energie en hoe zijn je persoonlijke omstandigheden? Want deze bepalen hoe je met moeilijkheden en uitdagingen omgaat. Door actief aan de slag te gaan om jezelf te veranderen en sterker te maken, kun je ook je kinderen sterker maken. Dus zoek naar een manier om zelf rustig te blijven en je stress te verminderen, dan merk je daarvan ook het effect op de kinderen.
Accepteren en loslaten
Het is met name een les in accepteren. Dat je niet alles op orde kunt hebben en dat dit ook niet hoeft. Kinderen die hun schooltaken aan het eind van de week gelukkig wel hadden volbracht (na veel aandringen). Maar de aanbevolen 30 minuten leestijd vaak niet hadden gered. En ook niet de extra challenges, gymnastiekoefeningen en creatieve knutsels die ook als to-do werden voorgesteld. De eerste lockdown bleek een goede oefening in het loslaten. Het accepteren dat het niet perfect was en ook een beetje lief zijn voor jezelf. Hopelijk kunnen we deze lessen opnieuw leren toepassen.
En daarbij is het belangrijk om aan jezelf te blijven denken. Dat je moet zoeken naar een momentje voor jezelf alleen. Al is het ’s avonds in de douche of met een fijne serie op de bank. Even een avondje zonder de telefoon in ieder geval.
Begrenzen van mediagebruik
In deze coronatijd is er voor veel ouders een extra uitdagende opvoedtaak; het begrenzen van het mediagebruik zoals gamen. De frustraties en uitdagingen beschreven we al eerder. Het is gebleken dat het mediagebruik van kinderen enorm is toegenomen. Ook voor ouders zelf wellicht herkenbaar dat je te veel en te lang blijft scrollen op nieuwssites en op social media. Het kan een fijne afleiding zijn, maar word je er ook gelukkig van? Dat is de vraag. Het is toch een beetje een knagend gevoel als je ziet dat de tijd voorbij is gevlogen terwijl je vrij nutteloos bezig bent geweest.
Het dichtgaan van de scholen heeft volgens ouders uit het Landelijk Ouderpanel invloed gehad op het mediagebruik van kinderen (0-18 jaar). 41 procent van de ouders die thuiswerkten door corona gaf aan meer mediagebruik toe te laten. Van de ouders die niet thuiswerken liet zelfs 50 procent hun kinderen meer schermtijd toe. De ouders geven aan dat het een lastige opgave is om kinderen bezig te houden zonder school en andere vormen van vrijetijdsbesteding (Opvoedinformatie Nederland, 2020)
Aantrekkingskracht van schermpjes in coronatijd
Kinderen met een eigen chromebook thuis te leen van school is natuurlijk een fijne luxe. Maar biedt ook met een paar klikken direct toegang tot allerlei games en YouTube filmpjes die heerlijk zijn als tijdverdrijf. Dit bleek nogal een uitdaging om te moeten begrenzen. Daarbij hebben kinderen in een lockdown ook een beetje een constant weekendgevoel, en dan is de aantrekkingskracht van schermen enorm.
Het vraagt heel veel van ouders om de kinderen hierin te begrenzen. Een leerproces met veel vallen en opstaan. Enerzijds mag je wat minder streng zijn voor kinderen die opgroeien in deze coronatijd, maar anderzijds wil je ook begrenzen en structuur bieden. Betrek je kinderen bij het maken van afspraken, en bespreek ook samen regelmatig hoe jullie het vinden gaan.
Genieten van de feestperiode
Er bleek de afgelopen tijd een enorme behoefte te zijn aan kerstsfeer. Aan knus thuis zijn, aan lekker eten en het huis versieren. Misschien juist om de spanning van de afgelopen maanden even te laten afglijden. Vooralsnog is de lockdown nog redelijk te overzien, in de hoop natuurlijk dat het aantal besmettingen af gaat nemen. Van de vijf weken zijn er ook twee weken echt bestemd voor vakantie. Er hoeft dus niet de volledige periode met schoolwerk aan de slag te worden gegaan.
Maar in het voorjaar hadden we het geluk dat het prachtig weer was en de kinderen ook heerlijk naar buiten konden. We hebben nu een drassig grasveld en een speeltoestel met groene aanslag. Dat maakt het toch wat minder aanlokkelijk. Maar toch, naar buiten is het plan. En ook genieten van een gezellig samenzijn. Goede gesprekken voeren met behulp van leuke vraagkaarten. Op een andere manier dan in voorgaande jaren, dat wel. Met je eigen gezin of in klein groepsverband een kerstdiner kan ook heel gezellig zijn.
Opvoeden en opgroeien in coronatijd
Zo zijn er meer tips en adviezen die je wellicht helpen om staande te blijven, en om het ook een beetje leuk te maken met elkaar. Want achteraf zullen we vast terugdenken aan een bijzondere tijd, waarin we in ons eigen gezin ineens meer tijd hadden voor elkaar. En waarin je eigenlijk ook zoveel mogelijk mag proberen te genieten van je kinderen dichtbij. Want de dagen gaan zo snel voorbij en we kunnen ze niet overdoen. Opvoeden en opgroeien in coronatijd stelt ons aardig op de proef, maar biedt ook de kans om prioriteiten bij te stellen.
Zorg goed voor jezelf en heb aandacht voor wat er goed gaat. Dat zijn wellicht de belangrijkste tips om mee te geven. Hier onze uitgebreide lijst met 10 tips voor ouder en kind! Hoe staande te blijven in deze uitdagende tijd.
Lees ook deze blogs:
- Gedrag en emotie van je kind
- Mama haar vluchtplekjes
- Werkplek in een hotel
- 100 dingen die je weer kunt doen als je kind op school zit
- hoe bereid je je kind voor op een coronatest
- hulp bij financiele problemen
- Je kind in quarantaine wat nu?
- Reuk en smaakverlies door corona
- decemberstress bij kinderen
