Piekeren is een normale reactie op stressvolle situaties, en het kan zelfs nuttig zijn om problemen op te lossen. Maar wanneer piekeren te intens wordt en het dagelijks leven van een kind beïnvloedt, kan het een probleem worden. Kinderen die veel piekeren kunnen angstig en gestrest worden, en kunnen problemen hebben met slapen, eten en zich concentreren op school.
Oorzaken van piekeren bij kinderen
Piekeren bij kinderen kan verschillende oorzaken hebben. Sommige kinderen zijn van nature meer geneigd om te piekeren dan anderen, bijvoorbeeld omdat ze gevoeliger zijn voor stress. Andere kinderen kunnen gaan piekeren als reactie op specifieke gebeurtenissen, zoals een verhuizing, een scheiding of een slechte ervaring op school. Ook kan piekeren bij kinderen worden veroorzaakt door een onderliggende psychische aandoening, zoals een angststoornis of depressie.
Is piekeren hetzelfde als stress?
Piekeren en stress zijn niet precies hetzelfde, maar ze zijn wel nauw verwant. Stress is de reactie van het lichaam op een uitdagende situatie, terwijl piekeren de mentale reactie is op diezelfde situatie. Bijvoorbeeld, als een kind een belangrijke test heeft op school, kan hij of zij gestrest raken en zich zorgen maken over het resultaat. Als het kind blijft piekeren over de test, zelfs als hij of zij al weet dat hij of zij goed heeft gepresteerd, kan het piekeren een probleem worden.
Tekenen dat een kind te veel piekert
Kinderen die te veel piekeren kunnen verschillende tekenen vertonen. Sommige kinderen worden prikkelbaar en kribbig, terwijl anderen zich terugtrekken en minder sociaal worden. Ook kunnen kinderen die veel piekeren problemen hebben met slapen, zoals moeilijk in slaap vallen of vaak wakker worden tijdens de nacht. Andere tekenen van overmatig piekeren zijn een verminderde eetlust, concentratieproblemen en vermoeidheid.
Wat ouders kunnen doen om kinderen die piekeren te helpen
Als een kind te veel piekert, kunnen ouders verschillende dingen doen om te helpen. Ten eerste is het belangrijk om te erkennen dat piekeren normaal is en dat het niet de schuld is van het kind. Praat met het kind en moedig hem of haar aan om over de zorgen te praten. Luister aandachtig en stel geruststellende vragen, zoals “Wat denk je dat er kan gebeuren?” en “Wat kun je doen om je beter te voelen?”.
Ouders kunnen ook helpen door een veilige en voorspelbare omgeving te creëren voor het kind. Dit kan onder meer betekenen dat er regelmatig tijd wordt vrijgemaakt voor ontspannende activiteiten, zoals samen een spelletje spelen of wandelen in de natuur. Ook kan het helpen om een vast dagelijks ritme aan te houden, waarin er tijd is voor schoolwerk, ontspanning en voldoende slaap.
ACT in balans
Ten tijde van mijn eigen burn-out kwam ik in aanraking met ACT. Door mijn ADHD zit ik ook veel in mijn hoofd. Moeten was zo’n beetje mijn stopwoordje geworden en ik bleek alles goed te willen doen. Hierdoor kwam ik teveel in negatieve gedachten terecht.
ACT in Balans* is een benadering gebaseerd op Acceptance and Commitment Therapy (ACT) voor kinderen en jongeren met angst- en stemmingsstoornissen. Het is een evidence-based behandelmethode die zich richt op het vergroten van psychologische flexibiliteit en het verminderen van vermijdingsgedrag. ACT in Balans leert kinderen en jongeren om meer in het hier-en-nu te leven en hun aandacht te richten op wat belangrijk voor hen is in plaats van op de angst of negatieve gedachten.
Het doel is om te leren accepteren wat er in het leven gebeurt en tegelijkertijd de bereidheid te hebben om actie te ondernemen die in overeenstemming is met hun waarden en doelen. Door het beoefenen van mindfulness en het ontwikkelen van helpende gedachten, kan ACT in Balans kinderen en jongeren helpen om meer veerkracht te ontwikkelen en beter om te gaan met stressvolle situaties.
Helpende gedachten
Voor jonge kinderen die piekeren kun je beginnen met het uitleggen van helpende gedachten en niet-helpende gedachten. Margreet van der Veen, kinder- en jeugdtherapeute, heeft in haar doeboek, De baas van de piekerfabriek*, allerlei helpende tips en oefeningen verzameld.
Helpende gedachten zijn positieve gedachten die kunnen helpen bij het verminderen van piekeren en angst. In plaats van te focussen op het ergste scenario, kunnen helpende gedachten gericht zijn op het vinden van oplossingen of het benadrukken van de eigen vaardigheden en sterke punten. Helpende gedachten kunnen bijvoorbeeld zijn: “Ik kan deze uitdaging aan”, “Ik heb dit eerder gedaan en het is me gelukt” of “Ik kan om hulp vragen als ik het nodig heb”. Het oefenen van helpende gedachten kan het kind leren om positiever te denken en meer veerkracht te ontwikkelen bij het omgaan met stressvolle situaties.
In De baas van de piekerfabriek staan handige oefeningen. Margreet weet op een fijne manier uit te leggen wat piekeren is en waarom je best af en toe mag piekeren. Je bent zelf de baas van de piekerfabriek en kunt oefenen om de niet-helpende gedachtes om te draaien naar een helpende gedachte.
Een andere benaming hiervoor is ook wel vurige gedachte en koele gedachten. Die termen worden vaak ingezet bij kinderen die snel boos (vurig) worden.
Wanneer professionele hulp bij Kinderen die piekeren
Als het piekeren van het kind aanhoudt en het dagelijks leven blijft beïnvloeden, is het belangrijk om professionele hulp te zoeken. Een gekwalificeerde therapeut kan helpen bij het identificeren van de onderliggende oorzaak van het piekeren en kan het kind leren omgaan met de gevoelens en emoties die hiermee gepaard gaan.
Cognitieve gedragstherapie (CGT) is een veelgebruikte behandelmethode voor kinderen met angst en piekeren. CGT leert kinderen om hun gedachten en overtuigingen te onderzoeken en te veranderen, waardoor ze beter in staat zijn om hun emoties te reguleren. Daarnaast kan ontspanningsoefeningen en mindfulness ook helpen bij het verminderen van piekeren en angst.
Het is belangrijk dat ouders betrokken blijven bij de behandeling van hun kind en dat ze samenwerken met de therapeut om de voortgang te monitoren. Het kan ook nuttig zijn om een dagboek bij te houden waarin het kind zijn of haar gevoelens en gedachten kan opschrijven.
Een paar handige linkjes
Lees ook deze blogs
- opvoeding hoogbegaafd kind
- kenmerken hoogbegaafd kind
- Mindset van een hoogbegaafd kind
- Angst bij een hoogbegaafd kind
- Rechtvaardig en hoogbegaafd
- Hoogbegaafde kinderen en perfectionisme
- faalangst bij kinderen
- autismeweek
- het dappere durf en doe boek
- Ninja-powerkaarten
- Belang van complimenten geven en krijgen
- Superkrachten voor je hoofd
In het dagelijks leven sta ik 3 dagen per week op de leukste Montessori school van Den Haag.Ik ben 5 jaar gastouder geweest en heb dus veel ervaring met kinderen van alle leeftijden.
In de tijd dat ik mij weet los te wurmen van een schermpje lees ik graag een boek. Samen met Selena beheren we een toffe boekenblog.
www.stoerleesvoer.nl