In de week van 15 t/m 21 november vindt de Week tegen Kindermishandeling plaats. Met als doel om dit onderwerp onder de aandacht te brengen en de kennis te vergroten. Want we zijn het kinderen in moeilijke situaties verschuldigd om hen te helpen. Om kindermishandeling tijdig te signaleren. Een heftig voorbeeld van langdurige kindermishandeling was de zaak van de kinderen uit Ruinerwold. De documentaire van Jessica Villerius heeft enorm veel losgemaakt. Zo aangrijpend en huiveringwekkend.
Onvoorstelbaar hoe groot de angst moet zijn geweest van deze kinderen. Er wordt op indringende wijze aangetoond wat kindermishandeling met onschuldige kinderen doet. Dus het is niet alleen in deze week nodig dat er aandacht voor is, maar gedurende het hele jaar. Want zoals het thema aangeeft: kindermishandeling is dichterbij dan je denkt. En ook dus in Nederland komen hele ernstige situaties voor. Het is vooral heel bewonderenswaardig dat de documentaire over de kinderen van Ruinerwold is gemaakt. Om het zo open te vertellen vraagt enorm veel moed. En dat is wat deze (jong)volwassenen hebben laten zien. Moed om uit die situatie te ontsnappen, en om vervolgens de maatschappij deze inkijk te geven. Maar wat kunnen we hiervan leren? Wat moeten we anders doen met elkaar?
De Week tegen Kindermishandeling: … dichterbij dan je denkt
Ieder kind dat slachtoffer is van geweld, is er één te veel.
Kindermishandeling signaleren en hulpverlening inzetten
Bij ongeveer 120.000 kinderen in Nederland is er sprake van kindermishandeling. Van fysieke, verbale en geestelijke mishandeling tot verwaarlozing en seksueel misbruik. In veel gevallen wordt kindermishandeling gesignaleerd en kan er hulpverlening worden ingezet. Soms in een gedwongen kader, maar vaak ook vrijwillig. Want er zijn ouders die echt wel geholpen willen worden. Om iets aan de situatie te veranderen in het belang van hun kinderen. Zij willen zelf ook niet dat het zo loopt. Ze beseffen dat ze hulp nodig hebben, bijvoorbeeld voor hun psychische problemen. Dan is het noodzaak om zoveel mogelijk hulp en steun te organiseren rondom een gezin.
Maar soms zijn er ouders die niet geholpen willen worden. Die zo overtuigd zijn van hun aanpak dat zij nooit zullen veranderen. Dan is het van groot belang om kinderen zo snel mogelijk in veiligheid te brengen. Met soms als gevolg dat zij een onzekere toekomst tegemoet gaan. Helaas is dat ook de consequentie. Zeker als er geen netwerk van familie of vrienden is om deze kinderen op te vangen.
Het vergeten kind
In januari heeft de week van Het Vergeten Kind plaatsgevonden. Naar de gelijknamige stichting die zich inzet voor kinderen die we over het hoofd zien. Die in moeilijke omstandigheden opgroeien of slachtoffer zijn van kindermishandeling. En de kinderen van Ruinerwold zijn eigenlijk onbedoeld en ongewild hét voorbeeld van kinderen die zijn vergeten. Die letterlijk zijn weggehouden van het openbare leven. De jongste kinderen helemaal, en de oudste kinderen gedeeltelijk. Zijn er mensen geweest die signalen van mogelijke kindermishandeling hebben gezien? Van schuchtere kinderen die niet graag naar huis wilden na schooltijd? Waren er mensen in de omgeving met onderbuikgevoelens?
Het is ontzettend moeilijk om het echt goed te begrijpen en te analyseren. Om er lessen uit te trekken, moet je eigenlijk het complete verhaal weten. Ook over de achtergrond en de jeugd van deze ouders. Hoe heeft het zo mis kunnen gaan? Het geeft een beeld van een psychopaat als vader. En kinderen weten eigenlijk niet beter. Ze zijn geïndoctrineerd en geloven datgene wat ouders hen vertellen. Want je thuis is je basis. Je ouders daar kijk je tegen op. En de leuke en meer onbezorgde momenten, daar houd je je als kind aan vast. Maar in dergelijke situaties moeten kinderen beschermd worden. En daar heeft de maatschappij in gefaald. Kindermishandeling signaleren in een vroeg stadium, dat zou voor veel kinderen een enorm leed voorkomen. Zoals voor de kinderen in Ruinerwold.
Signalen van kindermishandeling
Wat kun je doen als je in de omgeving staat van een kind, als onderwijzer, buurtbewoner of familielid? Als je twijfelt of het goed gaat in een gezin? Veel mensen kennen het onderbuikgevoel wel. Een soort van intuïtie dat er iets niet helemaal klopt. En het is natuurlijk heel moeilijk om te besluiten of en wat je daarmee doet. Want je wilt niet het risico lopen dat je iemand vals beschuldigt. Of dat je kinderen juist verder in de problemen brengt. Het kan soms helpen om je verhaal te delen met iemand. Bijvoorbeeld door een anoniem advies te vragen aan een professional. Of iemand in de omgeving in vertrouwen te nemen over je zorgen. En verdiep je in de signalen die kinderen kunnen laten zien als ze slachtoffer zijn van kindermishandeling.
Mogelijke signalen:
- Ziet er moe uit.
- Heeft vieze haren of een slecht verzorgd gebit.
- Heeft blauwe plekken, wonden of littekens.
- Is vaak of lang ziek.
- Heeft honger, ontbijt niet of neemt geen lunch mee.
- Neemt geen vriendjes mee naar huis.
- Is bang voor bepaalde plekken of mensen.
- Wil niet aangeraakt worden.
- Is vaak overdreven vroeg of blijft lang rondhangen op school.
- Zegt negatieve dingen over zichzelf, anderen of de wereld.
Deze signalen kunnen natuurlijk ook veroorzaakt worden door iets anders dan kindermishandeling. Hoe dan ook is het belangrijk om deze kinderen extra aandacht en ondersteuning te bieden. Kijk voor een meer uitgebreide lijst met signalen van kindermishandeling op de website signalenkaart. Voor tips en informatie in de eigen taal van kinderen heeft het Klokhuis een goede site.
Kindermishandeling signaleren en de Meldcode
Sinds 2019 wordt gebruik gemaakt van de verbeterde Meldcode. Dit is een verplichting voor de professional (zoals hulpverleners, artsen en scholen) om een stappenplan te doorlopen bij signalen van kindermishandeling. Of vermoedens van een onveilige situatie. Dit houdt bijvoorbeeld in dat er overleg plaatsvindt met collega’s en dat er een gesprek komt met de ouders. Als meer onderzoek nodig is, dan kan aangemeld worden bij Veilig Thuis.
Voor meer informatie over de meldcode, download de app en zie de website meldcode.nu
Kunnen we met deze verplichte meldcode volledig voorkomen dat er stelselmatige en schrijnende kindermishandeling plaatsvindt? Waarschijnlijk niet, maar laten we de hoop houden dat er ook kinderen wel tijdig worden gered. En er zijn veel mensen actief en betrokken in de jeugdhulpverlening. Zij werken keihard om kinderen een veilig thuis te bieden. En zullen bij dergelijke verhalen ook pijn in hun buik krijgen. Laten we voor mensen in dit werkveld vooral veel respect hebben. Want zij horen nog zoveel meer verhalen. En laten we ervoor zorgen dat er genoeg jonge mensen blijven die een baan in dit werkveld ambiëren. Die echt een verschil willen maken in een kinderleven.
Vertrouwenspersonen
Eigenlijk is het belangrijkste advies bij een vermoeden van kindermishandeling: wees een vertrouwenspersoon. Geef een kind aandacht. Zie ook het boek Een stille leerling in je klas over het belang van die ene persoon die verder kijkt. Dit kan een redding zijn! En misschien voelt een kind uiteindelijk de veiligheid en kracht om iemand in vertrouwen te nemen. Voor tips om met kinderen in gesprek te gaan, zie de website Ik vermoed huiselijk geweld. Een voorbeeld is dat je zonder oordeel in gesprek gaat en open vragen stelt. En ook dat je het knap vindt dat een kind zijn verhaal wil delen.
Verwerking van traumatische gebeurtenissen
Wat een respect voor de vier mensen uit Ruinerwold die zoiets traumatisch hebben meegemaakt. Zij uiten zich op een indrukwekkende, relativerende en kalme wijze. Zij hebben zich weten te ontworstelen uit een situatie van stelselmatige kindermishandeling. Ze zijn weggegaan van hun enige zekerheid. Weggegaan van een situatie waarin zij hun moeder verloren. Ook een enorm verdrietig en ingrijpend verlies.
Hulde voor degene die naar de politie ging en dat zij zichzelf hebben gered. Hulde ook voor de documentaire maakster Jessica Villerius die zo integer deze verhalen in beeld heeft gebracht. Zij heeft tijdens de gesprekken deze gevoelens van angst en ongeloof van dichtbij meegemaakt. Dat moet nog een grotere impact hebben dan bij ons, op veilige afstand in onze huiskamer. Maar deze gesprekken zullen hebben bijgedragen aan een stuk verwerking. Want aandacht voor wat er is gebeurd en erkenning voor het leed, dat is voor slachtoffers helpend en troostend.
Je gunt een slachtoffer van kindermishandeling vooral een luisterend oor en een arm om hun schouder. Een stabiele en veilige plek om te wonen en alles te verwerken. Maar ook een plek in henzelf om alles te verwerken. Want nadat kinderen uit een situatie van mishandeling of verwaarlozing komen, is in veel gevallen therapie nodig. Om weer vertrouwen te krijgen in dat je er mag zijn. Gezien de enorme gevolgen van mishandeling, zijn we het met elkaar verplicht om kindermishandeling te voorkomen. Om aandacht te hebben voor kwetsbare ouders in stressvolle omstandigheden. Zodat er tijdig hulp en steun wordt ingezet. En dat als kindermishandeling dreigt, dit tijdig wordt gesignaleerd.
Van stress naar veerkracht
Onlangs heb ik het boek Van stress naar veerkracht mogen reviewen. Het beschrijft hoe je obstakels op je weg kunt trotseren. De kinderen van Ruinerwold zijn hét voorbeeld van hoe je ondanks de meest ondenkbare stressvolle omstandigheden toch je veerkracht kunt vinden. Wat een bewonderenswaardige en krachtige mensen zijn deze kinderen geworden. Natuurlijk kunnen we nooit echt weten wat zij voelen en doormaken. Maar hun veerkracht is heel bijzonder.
Het gevolg van de openheid in deze documentaire is dat er meer besef is in de maatschappij. Van de moeilijke omstandigheden waarin sommige kinderen kunnen opgroeien. Hoe naar en heftig deze beelden ook zijn, ze laten ons met onze eigen ogen zien wat er gebeurt. Hoe kindermishandeling eruit kan zien. En dit komt bij veel mensen binnen, gelukkig. Hopelijk met als gevolg meer bewustwording en alertheid op het bestaan van kindermishandeling, en hoe we dit in een vroeg stadium zouden kunnen signaleren. En dan heeft de documentaire met de openheid van deze mensen een heel belangrijk doel behaald.
Een overzicht van organisaties en stichtingen waar je terecht kunt voor meer informatie:
- Week tegen kindermishandeling
- Veilig Thuis
- Stichting Het vergeten kind
- Raad voor de Kinderbescherming
- Ik vermoed huiselijk geweld
- Stichting Kinderen van Ruinerwold
Heb je zelf te maken met huiselijk geweld? Is het in jouw situatie lastig om te bellen, dan kun je ook chatten met Veilig Thuis. Of bij de apotheek het codewoord “masker 19” zeggen.
Kindermishandeling – dichterbij dan je denkt
Lees ook deze blogs
- euthanasie bij jongeren
- jongeren weerbaarder maken
- gewetensontwikkeling bij kinderen
- leren over grensoverschrijdend gedrag
- praten over oorlog met kinderen
