De nieuwsberichten over de Russische invasie in Oekraïne zijn heftig en ingrijpend. Voor ons als volwassenen, maar natuurlijk ook voor kinderen. Want we horen verhalen over slachtoffers en zien dat families moeten schuilen voor bombardementen. Schokkend en confronterend. Kinderen kunnen hier ook last van hebben. Dit is natuurlijk afhankelijk van hun leeftijd en de hoeveelheid informatie die ze meekrijgen. Maar er zijn een aantal tips over hoe je over het onderwerp oorlog kunt praten met je met kinderen. En wat je kunt doen als ze last hebben van angst en spanning.
Oorlog en vrijheid
Voor de meeste kinderen in Nederland is vrijheid gelukkig vanzelfsprekend. In 1945 eindigde de Tweede Wereldoorlog. Maar in de jaren daarna zijn er helaas nog vele oorlogen uitgevochten. In Europa was dit voor het laatst in 1992, in Joegoslavië. Door de Russische invasie raakt Europa opnieuw betrokken in een oorlogssituatie. Natuurlijk is het redelijk ver weg. Maar toch heeft het invloed. Het nieuws wordt erdoor beheerst. Er zijn spanningen in de wereld en onzekerheid op de financiële markten.
Een situatie waarin de meeste ouders voor het eerst met hun kinderen meer concreet over het onderwerp oorlog zullen praten. Alhoewel er natuurlijk ook veel aandacht is geweest voor de oorlog in Syrië en er misschien zelfs gevluchte kinderen in dezelfde klas zitten. Maar de situatie blijkt nu toch anders. Misschien door de afstand, en door het feit dat de berichten ons zo snel bereiken. Maar de vraag of er ooit een derde wereldoorlog kan komen, kan best spelen bij sommige kinderen. En het voelt nu misschien zo dat we niet met zekerheid durven zeggen dat dit nooit meer gebeurt.
Wat is goed om met je kinderen te bespreken? En wat juist niet? Een aantal tips om over het onderwerp oorlog te praten met kinderen.
Met kinderen praten over oorlog – tips en aandachtspunten
Emoties
- Wees je allereerst bewust van je eigen emoties door dit onderwerp. Kinderen voelen spanning over het algemeen heel goed aan. Als je zelf onrustig bent door het nieuws, neem dan even de tijd om te ontspannen.
- Houd natuurlijk rekening met de leeftijd van je kind. Vanaf 9/10 jaar hebben ze wat meer kennis en inzicht in de wereld. Ze begrijpen ongeveer waar Oekraïne ligt, ze zien meer nieuwsberichten en hebben veelal een eigen telefoon waarop informatie binnenkomt. Met hen kun je er dan ook wat concreter over praten.
- Zorgen en angst zijn normale reacties op stressvolle gebeurtenissen. Dus dit mag er ook zijn bij kinderen. Geef ze de gelegenheid om vragen te stellen. Laat weten dat ook volwassenen het nieuws best wel moeilijk vinden om te zien en te horen. Gelukkig zijn kinderen in de basis wel heel weerbaar, en zullen zij beter in staat zijn om de knop weer om te zetten en verder te gaan met hun dagelijkse dingen.
- Zeker hooggevoelige kinderen kunnen echter wat meer tijd nodig hebben om ingrijpende dingen te verwerken. Zij kunnen meer piekeren of bezorgd zijn over de toekomst. Ook zullen de beelden van kinderen uit Oekraïne bij hen meer binnenkomen. Angst en verdriet van anderen nemen zij immers sneller over. Dus houd als ouder je hooggevoelige kind wat extra in de gaten, alhoewel dit eigenlijk voor alle kinderen geldt.
Ontspannen en loslaten
- Hoe kunnen kinderen reageren op spanning? Sommige kinderen zijn sneller boos of hebben meer moeite met slapen als ze ergens mee zitten. Het kan dan natuurlijk zo zijn dat ze zelf niet eens door hebben dat dit komt door heftig nieuws over de oorlog. Dus probeer als ouder zo open mogelijk met je kinderen te praten over de oorlog. Wat vind je er nou van? Maak je je zorgen? Het leren herkennen en uiten van emoties hoort bij de ontwikkeling.
- Belangrijk voor kinderen (én volwassenen) is het bezig blijven. Bewegen, frisse lucht en afleiding zijn de beste medicijnen bij spanning. Eindeloos op een scherm blijven scrollen helpt niet goed om te ontspannen. Dus speel een spelletje of onderneem een leuk uitje met elkaar. Laat kinderen lekker spelen. En besef met elkaar hoe we van geluk mogen spreken dat we dit kunnen doen.
- Het is voor kinderen belangrijk om het Jeugdjournaal te kijken, zodat ze op hun niveau uitleg krijgen over de gebeurtenissen. Maar het kan bij een dergelijk heftig onderwerp ook goed zijn om het nieuws een keertje over te slaan. Met je kinderen praten over oorlog is goed, maar belast hen niet te vaak en te veel met informatie.
Goede doelen steunen
Kijk samen met je kind of en welke goede doelen jullie misschien willen steunen. Organisaties die zich inzetten om kinderen in oorlogsgebieden te helpen. Door Unicef is bijvoorbeeld al een actie opgezet om kinderen en gezinnen te steunen door middel van hulpgoederen en veilige verblijfplekken.
UNICEF is bang dat de vijandelijkheden in Oekraïne een onmiddellijke bedreiging zijn voor het leven en het welzijn van de 7,5 miljoen kinderen in het land. Zware beschietingen hebben de essentiële waterinfrastructuur en onderwijsfaciliteiten al beschadigd. Tienduizenden gezinnen dreigen ontheemd te raken en zullen afhankelijk raken van humanitaire hulp.
Website Unicef
Maar ook War Child, Het Rode Kruis en Stichting Vluchteling zetten zich in om de mensen in Oekraïne te helpen. En misschien is het doneren aan deze organisaties wel het enige dat wij op dit moment kunnen doen.
Stilstaan bij oorlog
Het is een hele moeilijke maar ook belangrijke les dat vrijheid niet vanzelfsprekend is in 2022. Zelfs niet in een ontwikkeld land als Oekraïne. Niet eens zo heel ver weg van ons veilige Nederland. Dus grijp deze situatie vooral aan om er goed over te praten met je kinderen. Wat betekent oorlog voor de mensen die het overkomt? Wat verwachten we eigenlijk van wereldleiders? Met natuurlijk onze hoop dat er zo snel mogelijk een oplossing gaat komen voor dit conflict.
Helaas betekent deze situatie voor heel veel kinderen uit Oekraïne dat ze in angst moeten leven. En hier zullen ze ook in hun verdere leven de gevolgen van ondervinden. En ook al die kinderen die reeds gevlucht zijn uit oorlogsgebieden in het Midden-Oosten moeten we niet vergeten. Ook zij zullen door deze nieuwsberichten geraakt worden. Het kan immers voor hen allerlei herbelevingen oproepen, door het zien van bombardementen en gevechten op televisie. Dus ook voor scholen en leerkrachten de taak om daar extra alert op te zijn.
Leesvoer – praten en lezen met je kinderen over oorlog
Op StoerLeesVoer vind je een aantal boekentips met als thema oorlog. Dit kan voor kinderen een fijne en laagdrempelige manier zijn om te praten over oorlog. En om zich in te kunnen leven in de kinderen die dit overkomt.
- De maan is overal – Kolet Janssen
- Krokodil op weg naar beter – Yoeri Slegers
- De jongen achter in de klas – Onjali Q. Rauf
Maar ook boeken over hoop en troost kunnen fijn zijn om te lezen. Gedichtenbundels bijvoorbeeld, die gelukkig heel mooi kunnen weergeven hoe mensen op een fijne manier samenleven.
- Alle wensen van de wereld – Rian Visser
- Tot de winter er op volgt – Toon Tellegen
- Magneetje – Milja Praagman
- Mag ik dicht bij jou – Inge Sacré & Nienke Boelens
Meer boekentips vind je in de themablog Poëzie:
Vrede is een kind dat glimlacht als je ernaar kijkt
Toon Hermans
