Waarom is spelen zo belangrijk? Een blog over belangrijke vaardigheden
Een ietwat somber nieuwsbericht was er enige tijd geleden: sommige kinderen op de peuterspeelzaal blijken het heel moeilijk te vinden om te spelen. Om zelf met materiaal aan de slag te gaan, zoals legoblokjes bouwen. Best wel een schokkend bericht, en iets om bij stil te staan. Want in de eerste levensjaren is het enorm belangrijk dat kinderen veel spelen en hun wereld ontdekken. Dat ze leren spelen met allerlei verschillende materialen. Daarom een blog over het belang van belang van spelen en ontdekken. We geven een uitleg over verschillende vaardigheden, en veel achtergrondinformatie!
Play is the highest form of research
Albert Einstein
Jonge kinderen en schermgebruik
Hoe zou het komen dat sommige kinderen het moeilijk vinden om te spelen? Een verklaring die wordt genoemd in het artikel is het gebrek aan stimulering in kansarme gezinnen. En in sommige gezinnen is er simpelweg weinig geld om speelgoed te kopen. Een schrijnende situatie, waar gelukkig aandacht op is gevestigd door een campagne van Sire.
Maar spelen kan ook met allerlei kleine en simpele materialen in of om het huis. Vaak zelfs vinden kinderen dat leuker. Denk aan pannen, knijpers, wc rollen etc. In het boek Mijn kleuter speelt vind je de meest simpele en originele tips voor spelactiviteiten.
Een andere mogelijke verklaring voor een gebrek aan spelervaring is het vele gebruik van tablets en telefoons. Kinderen gebruiken vanaf steeds jongere leeftijd een scherm. Zelfs al vanaf 6 maanden. En dat begint met televisie, maar ook tablets worden op steeds jongere leedtijd aan kinderen gegeven. Hierbij nemen kinderen in razend tempo allerlei informatie en prikkels tot zich. Eigen fantasie is daarbij niet meer nodig. Lees ook de blog van Linda over dat we moeten spelen!
Spelen is belangrijk voor de ontwikkeling van allerlei vaardigheden
Voor jonge kinderen wordt het langdurig gebruik van tablets dan ook afgeraden. Want het spelen en ontdekken van de wereld om je heen is voor kinderen van 0 tot 4 zeer belangrijk. Hiermee groeien allerlei vaardigheden, bijvoorbeeld op cognitief, motorisch en sociaal-emotioneel gebied. Denk aan creatieve oplossingen verzinnen of het leren plannen. Ook dat kinderen kunnen bewegen en hun spanning kunnen ontladen, is enorm belangrijk voor een gezonde ontwikkeling. Dit heeft positieve effecten op de algehele gezondheid en bijvoorbeeld de slaapkwaliteit. Voor welke ontwikkelingsgebieden is spelen nog meer belangrijk?
Belang van spelen voor lichamelijke en cognitieve ontwikkeling
- Fijne en grove motoriek. Door het oppakken van materialen en bijvoorbeeld het bouwen met blokjes verbeteren kinderen hun fijne motoriek. Ook puzzelen is een mooi voorbeeld hiervan. En de grove motoriek wordt vooral getraind door het bewegen, klimmen en klauteren.
- Concentratie en geduld. Door regelmatig langere tijd ergens mee bezig te zijn, kunnen kinderen zich steeds beter concentreren naarmate ze ouder worden. En dan is het vooral belangrijk dat ze niet gestoord worden door televisie op de achtergrond. Of door een kamer waar heel veel speelgoed constant in het zicht ligt.
- Ruimtelijk inzicht. Belangrijk voor de cognitieve ontwikkeling en latere rekenvaardigheden. Denk bijvoorbeeld aan de blokkendozen met verschillende vormpjes. Wat past in welk gaatje? Maar ook het bouwen van een hut verbetert het ruimtelijk inzicht.
- Oorzaak-gevolg relaties. Als ik op dit knopje druk, wat gebeurt er dan? Als ik hierop ga staan, valt alles dan om? Kinderen nemen een gok of een risico, en leren dan wat het gevolg daarvan kan zijn. En dat is ook een goede les in verantwoordelijkheid.
- Zintuiglijke ontwikkeling. Het spelen met verschillende materialen zoals klei, verf en zand is goed voor de tastzin. Het gevarieerd rondkijken tijdens spel is belangrijk voor goede ogen. Zo verbeteren alle zintuigen van je kind tijdens spel. Kijk eens bij de tips van Ellen voor sensopathisch spel bij jonge kinderen.
Belang van spelen voor de sociale en emotionele ontwikkeling
- Zelfvertrouwen en eigenwaarde. Een leuk spel creëren doet iets voor het zelfvertrouwen van kinderen. Kinderen zijn niet voor niks vaak heel trots op hun gebouwde dorp, huis of toren! Het veelvuldig naar een scherm kijken doet daarentegen weinig voor het gevoel van eigenwaarde voor kinderen. Ga jezelf maar na, langdurig scrollen geeft over het algemeen weinig voldoening.
- Frustratietolerantie. Heel vaak mislukt er ook iets in spel. Een toren valt om, het puzzelstukje past niet of je speelkameraadje doet iets wat jij niet wilt. Het is voor kinderen dus een goede les in frustratietolerantie. Hoe ga je ermee om als iets tegenzit? En een goede les voor ouders om het niet over te nemen, maar om kinderen het zelf te laten oplossen.
- Fantasie en creativiteit. Zelf een spel verzinnen is enorm belangrijk voor de creativiteit. In spel kunnen kinderen allerlei situaties naspelen en oefenen. Ze kunnen iets spannends verzinnen, ze kunnen grapjes maken of iets heel origineels bedenken. Zo leren ze ook vaardigheden voor het echte leven.
- Doorzettingsvermogen. Steeds weer opnieuw beginnen, nieuwe variaties bedenken en opstaan als je valt. Dat zijn belangrijke vaardigheden in spel, maar natuurlijk ook voor het verdere leven! Niet meteen opgeven als iets niet lukt.
- Probleemoplossende vaardigheden. Wat als er een probleem is tijdens het spelen? Als iets kapot valt of er is ruzie? Dan is het goed als kinderen uit zichzelf leren om oplossingen bedenken.
- Empathisch vermogen. Zeker als kinderen samen spelen, is het belangrijk dat ze leren om rekening te houden met elkaar. Als iemand valt, of verdriet heeft, leren ze hoe ze daar op kunnen reageren. Die oefensituaties in sociaal contact zijn heel belangrijk voor de sociale en emotionele ontwikkeling.
Stimuleren van spel – thuis en bij de opvang
Dus er zijn vele vaardigheden die kinderen ontwikkelen door veel te spelen. Helaas is de ietwat trieste constatering dat een scherm ook een fijne oppas is. Alhoewel er natuurlijk ook positieve kanten zijn aan digitale vaardigheden. Maar wat kunnen we eraan doen om te voorkomen dat kinderen geen blokkentoren meer kunnen maken? Of niet weten wat ze met papier, schaar en lijm kunnen doen?
Zou het een mooie oplossing zijn als kinderen al vanaf jonge leeftijd gebruik kunnen maken van gratis opvang? Zodat kinderen door gespecialiseerde leidsters actief gestimuleerd worden in hun spel? Momenteel is er voor kwetsbare kinderen vanaf 2 jaar al een speciale regeling. Moet dit dan al misschien al eerder aangeboden worden? Want in de eerste twee levensjaren, is de ontwikkeling van spelvaardigheden natuurlijk al erg belangrijk.
Maar het is minstens net zo belangrijk dat deze leeromgeving er ook thuis is. Want daar zijn kinderen immers het vaakst. En dat ouders zich dus bewust zijn van het belang van gevarieerd spel. Natuurlijk, ook televisie kijken of een spelletje op de tablet horen erbij in de huidige tijd. En het kan ook leerzaam zijn. Maar het is vooral belangrijk dat het wordt afgewisseld met vrij spel. Waarin creativiteit wordt geoefend. En net zo belangrijk is het dan er ook veel wordt buiten gespeeld. Want dat heeft nog weer extra voordelen!
Creatieve en empathische volwassenen
Het boek de Meeste Mensen Deugen van Rutger Bregman is een aanrader. Daarin komt bijvoorbeeld uitgebreid aan bod wat kinderen nodig hebben in hun ontwikkeling. Hoe kunnen ze opgroeien tot volwassenen die deugen, die creatief en empathisch zijn. Een schoolsysteem gericht op prestaties en cijfers is dat in ieder geval niet. Wel belangrijk: de ruimte krijgen om te spelen en te ontdekken. Om je talenten te ontwikkelen.
Een mooi voorbeeld wordt beschreven van een Deense landschapsarchitect. Hij had een revolutionair idee in de jaren 40 van de vorige eeuw: creëer rommelspeelplaatsen. En dit bleek heel succesvol! Zonder toestellen, regels en veiligheidsvoorschriften. Maar met gevarieerde en natuurlijke materialen. Natuurlijk waren er mensen op tegen. Dat zou toch niet goed gaan? Bovendien waren het vaak lelijke speelterreinen. Maar wat bleek: buiten wat schaafwonden waren er vrijwel geen ongelukken. Er waren geen ruzies. Geef kinderen vrijheid en ze verzinnen de mooiste activiteiten, dat is een mooie conclusie.
Leren spelen voor een gezonde ontwikkeling
Leren spelen is dus heel belangrijk voor een gezonde ontwikkeling op allerlei vlakken. En dat kan gelukkig ook zonder duur speelgoed. Want eigenlijk is het ook heel leuk om zelf met materialen aan de slag te gaan en iets te maken. En dan is het natuurlijk ook leuk om als ouder te helpen. Alhoewel niet iedereen een knutseltalent is, en dat geeft ook niet. Ook is het niet nodig dat je uren achter elkaar met je kind speelt. Maar even 1-op-1 aandacht, dat is wel belangrijk.
- De leukste tips om spel te stimuleren bij jonge kinderen vind je in deze blog. Twintig tips variërend van het afwisselen van aanbod tot het verzinnen van rollenspel.
- Voor gezinnen in financiële moeilijkheden zijn er gelukkig initiatieven om hen te helpen. Ook voor de aanschaf van speelgoed bijvoorbeeld, want gevarieerd speelgoed gun je ieder kind.
- Hoe kun je schermgebruik begrenzen? Bekijk onze tips hoe je deze uitdagende taak kunt aanpakken.
- Meer boekentips over spelen? Bekijk bijvoorbeeld de review van We moeten spelen van Rob Martens.
Ik ben Lianne, 40 jaar oud en moeder van drie hele lieve jongens. Opgeleid als orthopedagoog en geïnteresseerd in alles rondom opvoeding en ontwikkeling. Hoe kun je als ouder mindful te werk gaan, hoe zorg je voor jezelf en hoe hou je het een beetje leuk?
Laatste berichten van Lianne (alles zien)
