Hoe vaak speel jij nog? “We moeten spelen” zegt Rob Martens met het gelijknamige boek. Ik ben het hartgrondig met hem eens. Ik heb dan ook een goed voornemen: Vanaf nu ga ik elke dag iets doen waarbij spelen centraal staat. Met mijn kinderen, met volwassenen of in mijn eentje. Spelen is namelijk een breed begrip. Dat blijkt ook maar weer uit het boek. Leren daarom ook. Want spelen en leren is onlosmakelijk met elkaar verbonden.
We moeten spelen
‘Dit is geen academische publicatie’ begint psycholoog en motivatie-onderzoek Rob Martens het boek Ik wil spelen, ‘dat vraagt andere spelregels’. In plaats daarvan gunde hij zichzelf de vrijheid van een playful mind: een boek over spelen en leren, geschreven als een verwondertocht door verschillende onderzoekstradities.
Iedereen weet wat spelen is, maar zelfs de grootste denkers komen niet tot een sluitende definitie. Het ontsnapt altijd aan ons begrip, aan een nette inkadering. Dat is ook goed, stelt Rob Martens: hij verkent voorbeelden en kenmerken en boort zo ongemerkt verschillende lagen aan. Met als uitkomst dat spelen een essentieel onderdeel is van ons mens-zijn. Wij moeten het doen om onszelf echt te leren kennen.
Hoeveel speel jij?
Ik lees met veel plezier het boek We moeten spelen. Natuurlijk omdat ik in het onderwijs werk en ik het zo’n belangrijk onderdeel van onderwijs vind. Helaas is niet iedereen het met mij eens en verdwijnt spel soms vanaf het moment dat kinderen in groep 3 gaan lezen en rekenen. Deze harde knip heeft mij altijd verbaasd en is volgens mij ook onnodig. Toch verdwijnt voor veel mensen speelsheid langzaam uit het leven. Wanneer heb jij gespeeld? Heb jij, zelfs ook zonder je kinderen maar alleen of met andere volwassenen je eens echt verwonderd over iets? Wanneer heb je hard gelachen, verstoppertje gedaan, een handsstand gedaan of een koprol?
Bovenstaande afbeelding bij hoofdstuk 1 van Wij moeten spelen intrigeerde mij direct. Want het is hartstikke waar. Buitenspelen zien we bij het jonge kind als bewegingsonderwijs, maar vanaf groep 3 is het ‘pauze’ en is het in de middag ook nog eens geen onderwijstijd. Maar heb je wel eens bedacht hoeveel je leert als je buiten speelt? Rob Martens maakt een prachtige vergelijking met een hond. Aan de hand van een bordercollie legt hij uit wat speelsheid eigenlijk is. Inspirerend!
Uit het eerste hoofdstuk leerde ik trouwens ook dat Fröbel een pedagoog was. Daar komt fröbelen dus vandaan! Ik heb orthopedagogiek gestuurd en heb vele pedagogen voorbij zien komen, maar deze niet. Een interessante aanvulling op mijn kennis!
Interessante theorie in Wij moeten spelen
Het tweede hoofdstuk van Wij moeten spelen beslaat wat theorie. Ik moest erg lachen om de quote die voordat hoofdstuk 2 wordt geïntroduceerd een prominente plek krijgt.
Toch zou ik het zeker niet overslaan. Er wordt uitgelegd hoe de evolutie vat heeft gekregen op spelontwikkeling en in welke mate. Daarnaast wordt zichtbaar gemaakt hoe verbeelding en imitatie essentiële onderdelen van leren zijn. Ook als je volwassen bent. Misschien wel juist als je volwassen bent. Onze wereld is zo talig geworden. Alles staat op papier of kan worden verteld. Maar kijken en nadoen is nog steeds zo’n krachtige variant om te leren.
Spelregels en spelbrekers
De mooiste hoofdstukken van We moeten spelen vond ik de spelregels en de spelbrekers. Deze gaven mij inzicht in wat spel echt is en hoe vaak we onder het mom van ‘spel’ iets doen wat eigenlijk niet aan de spelregels voldoet. Zo is een van de regels dat spel vrijwillig moet zijn. Het verplicht meedoen aan een rollenspel is niet vrijwillig en zorgt voor spanning en druk, dat laatste zijn namelijk echte spelbrekers. Het hoeft ook niet altijd groot te zijn. Een grapje maken bij de kassa is ook al een vorm van spel. Elkaar echt zien, lachen met elkaar, nieuwe dingen uitproberen.
We weten wel dat kinderen van nature altijd willen spelen en dat ook volwassenen eigenlijk nog spelend leren in zich hebben. Toch lijkt het alsof we het nog steeds onderschatten. Rob Martens legt heel mooi uit hoe dat komt. Het is namelijk veel moeilijker te meten, maar vooral moet het echte spel voelen alsof het nergens over gaat. Anders is het net echt. Zodra er druk bij komt of een beoordeling is de vrijwillige houden en de gelijkwaardigheid eruit. Dat maakt dat het betekenisloos lijkt, maar dat is het absoluut niet. Spel is zo complex dat dat het moeilijk te vatten maakt.
We moeten spelen sluit af met de oproep richting het onderwijs om spel zichtbaar te maken en echt in te zetten. In hoeverre is er nog ruimte voor spel op school? En in jouw leven?
Specificaties We moeten spelen
Auteur: Rob Martens | Illustraties: Mark Schalken | Uitgever: Lannoo Campus | Derde druk 2023 | 9789401479400 | 220 pagina’s | Meer informatie bij je lokale boekhandel of via bol.com
Lees ook deze blogs
Vier dagen per week werk ik als directeur en orthopedagoog in het basisonderwijs. In mijn vrije tijd yoga en dans ik graag en lees ik veel.
- Stadsnatuur op de stoep – een boek en spellenmap - 23/02/2024
- Wild refill deodorant – een natuurlijk duurzaam huidproduct - 20/02/2024
- Beestenboel – een beestachtig avontuurlijke film - 06/02/2024